1989’daki Tiananmen olayları sonrasındaki G-7 zirvesinde Çin’e yaptırım kararına Japonya karşı çıkmış

Haziran 1989’da Pekin‘deki Tiananmen Meydanı olayları sonrasındaki G7 tepesinde Çin’e yaptırım kararına Japonya‘nın karşı çıktığı ortaya çıktı.

Dışişleri Bakanlığının 1989 yılı içerisinde meydana gelen değerli diplomatik olaylara ait kapalılığını kaldırdığı diplomatik evraklar, Japonya’nın 31 yıl evvelki G-7 tepesinde Çin’e yönelik tavrını ortaya çıkardı.

Kyodo ajansının saklılığı kaldırılan kayıtlara dayandırdığı haberine nazaran Japonya, Haziran’daki Tiananmen olaylarının ardından 14-16 Temmuz 1989’da Paris’te düzenlenen G-7 doruğunda Çin’e yaptırım uygulanması kararına karşı çıktı.

Saklılığı kaldırılan 4 Haziran 1989 tarihli ve “Çin’deki duruma yönelik ülkemizin duruşu” başlıklı dokümanda “Çin’e karşı buna benzeri ortak yaptırımlar uygulanmasına Japonya karşıdır.” sözleri kullanıldı.

“Ülkemiz ve batı demokrasi ve özgürlük üzere üniversal bedelleri savunuyor.” sözleri kaydedilen dokümanda, Çin’in Tiananmen’de insan haklarına meydan okuyarak öğrencilere ve vatandaşlarına baskı uygulamasının “kabul edilemez” olduğu vurgulandı.

Dokümanda, komşu ülkenin siyasi rejiminin, Japonya politik sistemiyle “benzemezlik” taşıdığı ve Çin’in baskılarının “iç mesele” olarak değerlendirildiği ve bu doğrultuda “sınırların” varlığına dikkat çekildi.

Ortak bildirgede yeni yaptırımlar yer almadı

Kayıtlarda Japonya’nın, “O günün seyrinde ikili bağlantılarına ziyan vereceği ve memleketler arası arenada Çin’i izole edeceği” tasası taşıdığı ve olaylara ait Çin’in şiddete başvuran hareketlerini kınayan G-7 ortak bildirgesine de başlangıçta karşı çıktığı kaydedildi.

Tepeye hazırlık sürecinde kaleme alınan 19 Haziran 1989 tarihli öteki evraka nazaran Japonya’nın, G-7 tepesi kapsamında Çin ile alakalı açıklamalarda yer almak istemediği ya da Çin’in ismen zikredilmemesini istediği kaydedildi.

Çin, Temmuz 1989’da Fransa Cumhurbaşkanı François Mitterrand’ın mesken sahipliğinde bir ortaya gelen G-7 ülkeleri İngiltere, Kanada, Fransa, İtalya, Japonya, ABD ve Batı Almanya 15 Temmuz’da ortak bildirgesinde kınandı. Japonya’nın duruşu prestijiyle bildirgede Çin’e karşı yeni ortak yaptırımlar yer almadı.

Japonya’nın öbür 6 ülkenin itirazına karşın, tepenin yaklaştığı 7 Temmuz 1989 tarihli bir toplantıda da Çin’in kınandığı bir bildirgeyi evvel kabul etmek istemediği ve “izole edilmemesini vurgulayan” bir cümlenin dahil edilmesi koşuluyla bildirgenin yayımlanmasını kabul ettiğine yer verildi.

Yayımlanan bildirgede, “Çin otoritelerinden, izole edilmelerini sakındıracak, siyasi ve ekonomik ıslahatlara ve açıklığa gerçek hareketin sürdürülmesi temelinde, iş birliğine geri dönüşü sağlayacak şartlar oluşturmasını bekliyoruz.” tabirleri kullanıldı.

Emel “izole etmemek”

O devir Dışişleri Bakanlığı yetkilisi olarak görüşmelere katılan Japonya’nın eski Pekin Büyükelçisi Miyamoto Yuji, Kyodo’ya değerlendirmelerde bulundu.

Çin’e karşı büyük reaksiyon veren tepe ülkelerine kıyasla Japonya’nın duruş farkını G-7 tepesinde anımsadığını kaydeden Miyamoto, “Duruşumuz, ıslahat ve açıklık siyasetleri sürdüren Çin’i izole etmemekti.” dedi.

Tokyo Üniversitesi Kamu Siyasetleri Enstitüsünden Prof. Takahara Akio, o devir “ulusal menfaat” gereği Japonya’nın, “erken çağdaşlaşma evrelerindeki” Çin’de istikrarın sağlanmasına inandığını belirtti.

Akio, “O periyot göz önüne getirildiğinde Çin’in izole edilmemesine yönelik Japonya’nın uğraşları anlaşılabilir. İlerletilen ekonomik iş birliğinden hem Japonya hem Çin yarar sağladı. Olağan hiçbir ülke bu kadar kısa müddette güçleneceğini kestirim etmedi.” dedi.

3 Haziran gecesi

Pekin’de 3 Haziran 1989 gecesi meydana gelen Tiananmen Meydanı olaylarında Çin ordusu, haftalardır meydanı işgal eden göstericilere ateş açmıştı.

Çin’in resmi kayıtları 319 kişi ömrünü yitirdiğini, 7 binden fazla kişi yaralandığını açıklarken sayının çok daha yüksek olabileceği kaydediliyor.

Kaynak: Anadolu Ajansı / Ahmet Furkan Mercan

Haberler.com