“Korkmayın. Yeneceksiniz.”
ABD Lideri Donald Trump‘ın, Covid-19’a yakalanmaktan korkan ABD’lilere tavsiyesi buydu.
Trump, bu kelamları tedavi gördüğü hastaneden taburcu olmasından kısa müddet sonra yayımladığı görüntüde söyledi.
Lakin birçok kişi, bu tavsiyeyi verenin, helikopterle hastaneye götürülen, geniş bir hekim takımına sahip, deneysel tedavilere erişimi olan biri olduğuna dikkat çekti.
Pekala, Beyaz Saray’da yaşamayan ABD’liler Covid-19 olduğunda görünüm nasıl değişiyor?
Çok farklı bölgeleri, toplulukları olan ve karmaşık bir sıhhat sistemine sahip ABD’de “ortalama Amerikalı” tanımı güç. Fakat Trump’ın Covid-19 tecrübesinde özel muamele gördüğü alanlar ve genel olarak ABD vatandaşlarının karşılaştığı durum şöyle;
Bir tabip takımı ve lüks bir süit
ABD Lideri’nin Beyaz Saray’da bir kliniği bulunuyor. Acnak ülkenin başkomutanı olarak çabucak yakındaki Bethesda, Maryland’de bulunan Walter Reed Ulusal Askeri Tıp Merkezi’ne de erişimi var.
Trump, teşhis konulmasından kısa müddet sonra süratle buraya götürülü ve hastanede üst seviye askeri yetkililer ve kabine üyelerine ayrılan, altı başkanlık süitinden birinde kaldı. Süitte bir yemek odası, ofis ve ziyaretçi kabulü için kanepeler bulunuyor.
Washington Post’ta yer alan ve Başkan’ın gördüğü tedaviyi ele alana makalede “VIP tedavi, Amerikan tıbbının bir özelliği” denildi.
Makalede “Ülke genelindeki büyük hastanelerin ünlüler, muhteşem zenginler, nüfuz sahipleri, kamuoyundan gizlenmek isteyen hastalar ve bakımlarından mutlu kalırlarsa, büyük bir bağış yapabilecekler için özel alanları var” tabirleri yer alıyordu.
Yatak bulamayanlar vardı
Salgın sırasında, kimi devirler ülke genelindeki ağır bakım ünitelerinde yatak bulunamadığı olmuştu.
Florida, Teksas ve Arizona eyaletlerinde yaz devrinde azamî kapasiteye ulaşıldı.
Örneğin Houston’daki Teksas Tıp Merkezi, görevlilerin tekrar atandığı, yatakların daha da yaklaştırıldığı ve olağan kliniklerin acil durumlar için kullanıldığı bir Covid “savaş karargahı” hazırladı.
Teksaslı Fiana Tulip, Temmuz’da annesini Covid nedeniyle kaybetti. BBC’ye yaptığı açıklamada, annesinin Dallas’taki kalabalık hastanelerden korktuğunu anlattı.
“Annem bir sıhhat çalışanıydı ve her gün hayatını riske atıyordu. Hastaneye gitmek istemiyordu zira durum orada daha berbattı. Zira hastane doluydu ve gereksinim duyduğu bakımı göremeyecekti. Bunu biliyordu zira kendisi de bir hastanede çalışıyordu.”
Hadise sayıları, tepe yaptığı noktada değil artık fakat kış aylarında tekrar artabileceği korkusu var.
’10 yılda 120 hastane kapandı’
Lider tıpkı vakitte, Walter Reed Hastanesi’nin son teknolojiye sahip tesislerine çok yakın olduğu için de talihliydi. Amerika’nın kırsal kısımlarında yaşayan çok sayıda kişi, tedavi görmek için uzun aralar kat etmek zorunda.
North Carolina Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya nazaran son 10 yılda ülkedeki 120 hastane kapandı.
Iowa State Üniversitesi’nden kırsal sosyoloji profesörü David J Peters “Kırsal kesitlerde, virüsü tedavi edebilecek daha az sayıda hekim var. Kırsal’da her 10 bin bireye 20, büyük kentlerde 10 bin bireye 70 hekim düşüyor. Ayrıyeten, daha küçük boyutlu hastanelerde daha az uzman hekim ve daha çok sigortasız insan var” diyor.
“Bu boşluğu uzaktan doldurma imkanları da kısıtlı, çünü kırsal kesitlerdeki hanelerin yüzde 55’inin geniş bant internet erişimi yok. Kentlerde bu oran yüzde 35. Kırsal bölümler, eyaletler ortası yol sisteminde erişim olmadığı için de dezavantajlı. Hasta, sıhhat çalışanı ve gereç temini zorlaşıyor ve uzun vakit alıyor.”
Helikopterle seyahat
Liderin bu türlü ulaşım meseleleri yoktu. Hastaneye, Beyaz Saray’ın bahçesinden kalkan özel helikopteri Marine One ile gitti. Arabayla gitse bile, bu yalnızca yarım saat sürecekti.
Tulip, annesinin vefatından sonra liderin “bahçesinden bir helikoptere atlamasını” izlemenin güç olduğunu söylüyor.
Tulip, annesinin aile üyelerini, sıhhat sigortası yükünden korktuğu için ambulans çağırmamaya ikna etmeye çalıştığını anlatıyor.
ABD genelinde birçok kişi, sıhhat sigortalarının karşılamayacağı tasasıyla, ambulans çağırmaktan korkuyor.
Kansas’ın kırsal kesitinde yaşayan bir kişi, KCUR-FM radyosuna yaptığı açıklamada, Nisan ayında Covid-19 olduğunu ve hastalığı ağır geçirmesi nedeniyle helikopter ambulansla hastaneye götürüldüğü için, kendisine 80 bin dolar borç çıkartıldığını anlattı.
Daha sonra sorun çözüldü ve bu parayı ödemedi, lakin sigorta şirketi ve hastane ortasındaki uzun bir çabadan sonra.
ABD’de hastanede yattıktan sonraki gerilimli süreç, bürokrasi ve telefon görüşmeleri sık görülen bir durum. Liderin hiç bu türlü dertleri olmayacak.
Hastaneye yatış
Lider, test sonucunun açıklanmasından 24 saatten kısa müddet sonra Walter Reed’e yattı. Durumuyla ilgili çelişkili bilgiler gelse de, hekimi hastalığı “orta şiddette” semptomlarla geçirdiğini söyledi.
New Yorklu ambulans vazifelisi Anthony Almojera “Hastalar genelde durumları kritikse hastaneye yatırılıyor. Konutlarına gitmeleri ve nefes darlığı çekerlerse hastaneye gelmeleri söyleniyor. Salgının tepe yaptığı periyotta, aşikâr kriterlere uymayan hastaları meskenlerinde bıraktık” diyor.
Lakin, Thomas Jefferson Üniversitesi’nden salgın hastalıklar uzmanı Dr. John Zurlo, hastaneye yatışların gri bir alan olabileceğini söylüyor.
“Örneğin, sıhhat sıkıntıları bulunan 74 yaşındaki bir kişinin ateşi varsa, bu yatışı gerektirebilir. Lakin sigorta şirketleri tüm yatışları inceliyor. Bize dönüp, ‘Niye üç gün yatması gerekti?’ diye sorabilirler ve hastanenin bunu legal göstermesi gerekir.”
“Ancak kandaki oksijen oranının azlığı, son derece yasal bir yatış nedeni, genç bir hastada olsa bile” diye de ekliyor.
Trump’ın hekimi, liderin oksijen düzeyinin iki kere düştüğünü söylemişti.
Fakat Dr. Zurlo, hastane yatışlarında “giriş yaptım” tabirinin kullanılmasına karşı uyarıyor.
Trump’ın yakın arkadaşlarından, New Jersey Valisi Chris Christie, Covid-19’a yakalandıktan sonra “Doktorlarıma danışıp, Morrison Tıp Merkezi’ne giriş yaptım” diye tweet atmıştı.
Dr. Zurlo “Hastaneler otel değil. Yatırılmanız gerekir. Bir sigorta şirketi, ultra varlıklı değilseniz, gereksiz yatışların parasını ödemez. Christie bile o denli bir VIP değil” diyor.
New Yorklu sıhhat çalışanı Juan Rios ise, nefes almakta zahmet çektiğinde ve Covid-19 ile birlikte zatürre teşhisi de konulduğunda, hastaneye yatmakta zahmet çekmediğini, lakin tedavi sürecinin aceleye getirildiğini söylüyor.
“Düşük oksijen oranıyla beni taburcu etmek istediler, ben kendimi meskene gitmeye hazır hissetmediğimden, özel hekimimi devreye soktum ve hastanede birkaç gün daha kaldım” diyor.
Deneysel ilaçlar
Lider Trump, hazır olmadan evvel taburcu edilmiş olamaz. Pekala yatarken ne tıp tedaviler gördü?
Tabiplerine nazaran, bir dizi farklı ilaç verildi;
Beşerler bilhassa, deneysel olarak tanımlanan antikor tedavisinin kullanılmasına şaşırdı. Klinik deneyler devam ediyor ve lider “merhamet kullanımı” ismi verilen çerçevede, deneyler dışında bu tedaviyi gören çok az bireyden biri.
California Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Robert Wachter, Washington Post’a yaptığı açıklamada, buna şaşırmadığını söyledi. Wachter “Trump ABD Lideri. Ülkedeki herkese verilebilecek kadar ispat olmasa bile, onun için en faal tedavilerin kullanımı bana çok tuhaf gelmiyor” dedi.
Lakin bu tedaviler, normlal hastalara da verilir miydi?
Dr. Zurlo, Deksametazonun “ucuz ve yaygın” bir ilaç olduğunu belirtiyor.
Zurlo “Hastanemizde çok fazla Remdesivir var. Şirket bize büyük ölçüde ücretsiz verdi ve hala elimizde var. Birçok hastanenin elinde de olduğunu sanıyorum. En azından kentlerde. Hastaneye yatırılacak kadar hasta olursanız, tüm bu tedavileri alabilirsiniz” diyor.
Dr. Zurlo bunun istisnasının ise, Trump’ın gördüğü antikor tedavisi olduğunu söylüyor. Zurlo bunu yerine plazma tedavisinin denenebileceğini belirtiyor.
En iyinin en iyisi
Trump, taburcu olduktan sonraki imajlı iletisinde “En iyi tıbbi gereçlerimiz var. Hepsi yakın geçmişte geliştirilmiş en iyi ilaçlara sahibiz” demişti.
Birçok taraftarı, liderin konuşmasının ilham verici olduğunu söyledi.
Trump’ın iyimserliği, Covid-19 hakkında yapılan araştırmaların salgının başlangıcından bu yana çok daha ileri olması manasında haklı sayılabilir. Lakin aykırıları, Trump’ın kelamlarının, hastalığı çok ağır geçirenlere karşı empatisi olmadığını söylüyor.
Prof. Peters “ABD’nin dünyanın en iyi sıhhat tesislerine sahip olduğunu söylemek gerçek olabilir, fakat bütün ABD’lilerin buna eşit erişimi yok. Fakirler, azınlıklar ve kırsal kesimde yaşayan Amerikalıların sıhhate erişimi kısıtlı” diyor.
Hastanedeki misyonuna geri dönen Rios da Trump’a öfkeli.
“Dünyanın en iyi tedavisini aldıktan sonra bu türlü konuşması onun için kolay. Elinde her şey vardı. Benim ve birçoğunun aldığı üzere, temel tedavileri almak isteyeceğini sanmıyorum.”
Haberler.com
