Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, “Tekrar uygulamaya konulan salgın kısıtlamalarına karşın, 2020 yılını olumlu bir büyüme ile kapatmayı öngörüyoruz. Ekim ve Kasım ayına ait birinci öncü göstergeler de bu beklentimizi doğrular niteliktedir.” dedi.
Oktay, TBMM Genel Konseyi’nde görüşmelerine başlanılan 2021 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi ile 2019 Yılı Merkezi İdare Kesin Hesap Kanunu Teklifi’nin sunuş konuşmasını yaptı.
Bütçeye ait müzakerelerin bugün prestijiyle başladığını belirten Oktay, “Milli iradenin tecelligahı olan TBMM’de yaptığımız bütçe görüşmeleri, yürütme erkinin demokratik yollardan denetlenmesine taban oluşturmaktadır. Cumhurbaşkanlığı Kabinesi tarafından yapılacak icraatların yol haritası olan bütçe teklifimiz, milletimize en iyi kamu hizmetlerini en faal halde ulaştırma vizyonumuz istikametinde hazırlanmıştır.” tabirini kullandı.
Bütçenin, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin 3. bütçesi olarak sistemin getirdiği esneklik ve dinamizmin avantajlarını taşıdığını vurgulayan Oktay, “Bütçemiz, eğitim, sıhhat, adalet ve güvenlik başta olmak üzere güçten tarıma, ulaştırmadan endüstriye Cumhurbaşkanımız liderliğinde her alanda elde ettiğimiz kazanımları daha da yükseltecek somut ve orta vadeli amaçlarımızın desteğini oluşturmaktadır.” diye konuştu.
2021 Yılı Bütçesi’nin temel misyonunun yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına bağlı olarak ortaya çıkan global tekrar yapılanma sürecinde Türkiye iktisadının sağlam ve öngörülebilir adımlarla ilerlemesini temin etmek olduğunun altını çizen Oktay, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu çerçevede bütçemizin amacı; yeni olağanda ülkemizin global ölçekte hak ettiği yeri almasıdır. Türkiye’nin kalkınma sütunlarını oluşturan alanlarda sağlanan ilerleme, Türkiye sevdamızın, büyük bir çabanın ve emeğin sonucudur. Cumhurbaşkanımızın Başbakanlık periyodu de dahil olmak üzere, hükümet programlarıyla, kalkınma planlarıyla, bahis bazlı strateji evrakları ve hareket planlarıyla, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişle birlikte cumhurbaşkanlığı programı ve 180 günlük ilerleme planlarıyla her bir adım üzerinde titizlikle çalışılmış ve uygulanmıştır. 2023, 2053 ve 2071 üzere gelecek tasavvurlarımız, ilmek ilmek örülmüş, hem merkezde hem yerelde vatandaşa dokunan ve Türkiye’yi ilerleten kamu hizmetleri, dev eserler ve sürdürülebilir siyasetler hayata geçirilmiştir.
2021 yılı bütçemiz, sağladığımız ilerlemeleri daha da öteye taşıyacak, her bir vatandaşımızın beklentisi, talepleri ve hayalleri doğrultusunda yeni muvaffakiyet öykülerimizin desteğini oluşturacaktır. Geçmişteki bütçelerimizde olduğu üzere bu bütçemiz de alın teriyle kıymet üreten çalışanlarımızın, iktisada rahmet katan esnafımızın, iş insanlarımızın, çiftçimizin ve tüm girişimcilerimizin bütçesidir. Yaşadığımız salgın devrinde meskenlerinden, ailelerinden uzak fedakarca çalışan sıhhat çalışanlarımızın, konutlarını birer sınıfa dönüştüren öğretmenlerimizin ve vefa kümelerinde büyüklerimizin yardımına koşan emniyet güçlerimizin bütçesidir. Ekonomik belirsizliklere salgının oluşturduğu şoklar eklenmişken ‘Biz Bize Yeteriz’ diyerek 83 milyon tek yürek kenetlenmiş alicenap milletimizin bütçesidir. 2021 bütçesi, terörü kaynağında kurutmuş, her bir köşesinde huzuru ve itimadı tesis etmiş Türkiye’nin bütçesidir. Yerli, ulusal imkanlarla geliştirdiği savunma sanayii eserleriyle Karabağ’ın 44 günde özgürlüğe kavuşmasına en güçlü katkıyı veren, 45 günde sıfırdan hastaneler inşa eden, 4. Ulusal Antarktika Bilim Seferi’ni 30 günde tamamlayan Türkiye’nin bütçesidir.”
2021 bütçesinin, “e-Devlet Dijital Türkiye” çalışmalarıyla kamu hizmetlerinde çağ atlayan, “TÜRKSAT Uydu” projeleriyle çıtayı uzaya taşıyan Türkiye’nin bütçesi olduğuna dikkati çeken Oktay, “Bütçemiz, toplumsal hayatta her geçen gün daha da güçlenen bayanlarımız, ülkemizin en kıymetli zenginliği olan gençlerimiz ve öğrencilerimiz için daha müreffeh yarınları hedeflemektedir. Salgın kurallarında kamu, özel kesim ve üniversite elbirliğiyle gereksinim halinde 15 günde teneffüs aygıtı üretebilen, iç talebi karşılamanın yanı sıra tüm dünyaya yardım eli uzatabilen ve tıpkı anda Doğu Akdeniz’de, Suriye’de, Libya’da hakkaniyet uğraşını sürdüren Türkiye için güç diye bir şey yoktur. Her vakit söylüyoruz; imkansız ise yalnızca vakit alır. İşte bu bütçemizle imkansız görülen atılımları mümkün hale getirecek, sıkıntı denilen yatırımları birlik ve beraberlik ruhuyla kolaylaştıracak ve hayata geçireceğiz.” değerlendirmesinde bulundu.
2021 bütçesiyle Türkiye’yi gayeleri doğrultusunda daha da büyütmek, geliştirmek ve kalkındırmak için çalışacaklarını tabir eden Oktay, “Bütçemiz AK Parti Hükümetleri devrinde hazırlanan geçmiş 18 bütçe üzere Türkiye’nin muvaffakiyet kıssalarına ve muzaffer çıktığı uğraşlara destek oluşturacaktır. Önümüzdeki yıl çalışmalarımızda yeniden vitesi daha da yükseltecek, milletimizle omuz omuza daha kaç muvaffakiyete daima birlikte tekrar imza atacağız.” dedi.
Oktay, Performans Asıllı Program Bütçe Sistemi’ne nazaran hazırladıkları 2021 yılı bütçesinin, toplumun gereksinim ve beklentilerinin bütçede daha isabetli bir biçimde yer alması, kamu kaynakları ile kamu hizmetleri ortasında bağ kurulması ve harcama önceliği geliştirilmesine imkan tanıyan, kamu mali idaresini güçlendiren bir yapıya sahip olduğunu söyledi. Fuat Oktay, şöyle devam ettİ:
“Performans temelli program bütçeye geçilmesi ile bütçenin girdilerden fazla çıktı ve sonuç odaklı bir yaklaşımla hazırlanması, uygulanması, izlenmesi ve kıymetlendirilmesi; ayrıyeten bütçenin daha sade ve anlaşılır hale gelmesi sağlanmıştır. Bütçemiz, Yeni İktisat Programı gayeleri ile uyumlu olarak hem yatırım ve istihdamın artırılmasını hem de enflasyon ve cari açığın azaltılmasını amaçlayan ayrıyeten Kovid-19 salgınıyla gayretimizi destekleyecek nitelikte fonksiyonel bir bütçedir.”
Dünya iktisadı
Dünya ekonomisindeki gelişmelere değinen Oktay, “Tüm dünyayı tesiri altına alan koronavirüs salgını sebebiyle belirsizliğin üst düzeyde olduğu, güç bir süreçten geçmekteyiz.” sözünü kullandı.
Salgının, toplumları birçok istikametten derinden etkilerken global iktisatta yakın tarihin en önemli ekonomik şokunun yaşandığına işaret eden Oktay, şunları söyledi:
“Gerek üretim gerekse tüketimin tıpkı anda düştüğü bu süreçte dünyada milyonlarca kişi işsiz kalmış ve alınan tüm tedbirlere karşın ortaya çıkan tahribatta hala sürmektedir. Memleketler arası Para Fonunun Ekim ayı Global Ekonomik Görünüm Raporu’na nazaran, dünya iktisadının bu yıl yüzde 4,4 oranında daralması beklenmektedir. Bu oran, 2009 global krizinden bu yana dünya ekonomisindeki en derin daralma olarak dikkat çekmektedir. Bütçemizi Kovid-19 salgınının global manada ekonomik ve toplumsal hayatı olumsuz etkilediği, risklerin ve belirsizliklerin sürdüğü bu şiddetli ortamda hazırladık.
2019 yılında ABD ve Çin ortasındaki ticaret savaşları, Avro Bölgesi’nde genele yaygın zayıf performans, Brexit’e ait belirsizlikler, Çin’deki sıkı kredi siyasetleriyle azalan yatırımlar, ABD başta olmak üzere gelişmiş ülkelerdeki mali olağanlaşma ve azalan global talep ve inanç, global büyüme ve ticaret hacminin yavaşlamasına sebep olmuştur. 2020 yılında halihazırda yavaşlayan bir global iktisat ile girilirken, ortaya çıkan Kovid-19 salgınına karşı alınan tedbirler ve kısıtlama önlemleri sonucunda hem üretimde hem de talepte global ölçekte tarihi gerilemeler kaydedilmiştir. Salgının tesirleriyle 2020 yılının ikinci çeyreğinde ekonomilerde kayda paha biçimde küçülmeler gözlemlenmiş, büyük istihdam kayıpları yaşanmıştır. Bu periyotta sanayi üretimi ve ticaret hacmi sert bir biçimde gerilemiş, perakende satışlarda düşüş gözlenmiştir. Salgının süratle yayılması ABD, İtalya, İspanya, İngiltere üzere büyük iktisatların de ortasında olduğu birçok ülkenin sıhhat sistemleri üzerinde yıkıcı tesirler bırakırken başta hizmetler dalı olmak üzere iktisadın değerli alanlarında önemli hasarlara neden olmuştur. Bilhassa turizm ve ulaştırma bölümleri bu süreçte ağır darbe almıştır. Tekrar bu süreçte sermaye akımları gelişmekte olan ülkeler aleyhine bozulurken, bahse husus ülke para üniteleri paha kaybetmiştir.
Milletlerarası Para Fonunun Ekim ayı raporuna nazaran, gelişmiş ekonomilerde ekonomik daralmanın bu yıl yüzde 5,8 oranında olması ve 2021 yılında ise iktisadi faaliyette tekrar toparlanma yaşanması ile yüzde 3,9 oranında büyüme kaydedilmesi beklenmektedir.”
2019 yılında yüzde 3,7 oranında büyüyen gelişmekte olan iktisatların salgın kaynaklı olarak 2020 yılında yüzde 3,3 küçülmesinin öngörüldüğünü tabir eden Oktay, kelam konusu ülke kümesinin büyümesinin 2021 yılında tekrar yüzde 6 düzeyine çıkacağının düşünüldüğünü lisana getirdi.
Salgından olumsuz etkilenen bölümleri desteklemek maksadıyla hayata geçirilen önlem ve mali dayanak paketleri ile ülkelerin olağanlaşma adımlarının tesiriyle 2020 yılının mayıs ayından itibaren global ekonomik aktivitede bir ölçü toparlanma gerçekleşmesine karşın aşağı istikametli risklerin varlığını koruduğuna işaret eden Oktay, “Halihazırda aşılama çalışmalarının şimdi başlangıç devrinde olması, ülkelerin uyguladığı genişletici para ve maliye siyasetleri, iktisadi faaliyetteki toparlanma ve baz tesiri ile birlikte 2021 yılında global büyümenin yüzde 5,2 oranında gerçekleşeceği iddia edilmektedir.” dedi.
2019 yılında işsizlik oranının global seviyede yüzde 5,4 olarak gerçekleştiğini lisana getiren Oktay, koronavirüs salgınının istihdam üzerindeki olumsuz tesirlerini sonlandırmak maksadıyla hükümetler tarafından önlem paketleri hayata geçirilmiş olsa da işsizlik oranlarında global ölçekte kayda paha artışlar gözlemlendiğini belirtti.
Kelam konusu istihdam kayıplarının bilhassa hizmetler bölümünde ağır olarak hissedildiğine işaret eden Oktay, “Zayıf global faaliyetin arz kapasitelerindeki kalıcı hasarlara, üretken sermaye kaybına ve doğal işsizlik oranında uzun periyodik artışa yol açabileceği kıymetlendirilmektedir.” açıklamasını yaptı.
2019 yılında gelişmiş ekonomilerde yüzde 1,4 olarak gerçekleşen yıllık ortalama enflasyonun 2020 yılında yüzde 0,8 oranında gerçekleşmesinin iddia edildiğini anımsatan Oktay, “2019 yılında yüzde 5,1 düzeyindeki gelişmekte olan iktisatların enflasyon oranının ise 2020 yılında yüzde 5 olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir. Brent petrol fiyatları 2020 yılına varil başına 70 dolar düzeyinden başlamasına karşın epey düşük düzeylere geriledikten sonra 40-50 dolar bandına yerleşmiştir. Önümüzdeki periyotta, petrol fiyatlarının belli bir müddet daha bu düzeylerde kalması öngörülmektedir.” diye konuştu.
Salgın nedeniyle vergi gelirlerindeki düşük seyir ile başta sıhhat harcamaları ve geniş çaplı mali takviye paketleri nedeniyle sarfiyat artışlarının, kamu maliyesi üzerindeki baskıyı artırdığına dikkati çeken Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, “Bu kapsamda, dünya genelinde artış eğilimine giren borç stoku da kamu maliyesinin sürdürülebilirliğini tehdit etmeye başlamıştır. Gelinen bu noktada, önümüzdeki periyotta salgının seyri, başta turizm gelirleri olmak üzere hizmet gelirlerinin ne vakit toparlanacağının net olarak varsayım edilememesi, tedarik zincirlerinin bozulması, emtia fiyatlarındaki dalgalanmalar ve jeopolitik gerginlikler global iktisadın temel risk kaynaklarını oluşturmaktadır. Buna rağmen, aşı ve tedavi çalışmalarında sona yaklaşılmış olması ve genişlemeci mali önlemlerin 2021 yılına uzatılmasının global seviyede riskleri azaltabilecek ögeler olduğu düşünülmektedir.” tabirini kullandı.
Türkiye iktisadı
Türkiye ekonomisindeki gelişmelere değinen Oktay, Türkiye iktisadının dengelenme sürecinin akabinde, 2019’un son çeyreğindeki yüzde 6,4 oranında güçlü bir büyüme performansının tesiriyle yılın tamamında yüzde 0,9 oranında büyüyerek global kriz sonrasındaki kesintisiz yıllık büyüme eğilimini sürdürdüğü bilgisini verdi.
Fuat Oktay, şunları kaydetti:
“2020 yılının birinci çeyreğinde birçok ülkeden müspet ayrışarak yüzde 4,5 oranında büyüme kaydedilmesine rağmen, salgının tüketici davranışı üzerindeki tesirleri ve salgının yayılmasına mahzur olmak için alınan tedbirlerin ekonomik faaliyeti sonlandırması, ayrıyeten salgına bağlı olarak dış talepteki daralma sonucunda net mal ve hizmet ihracatındaki gerileme nedeniyle yılın ikinci çeyreğinde Türkiye iktisadı yüzde 9,9 oranında daralmıştır.
Haziran ayından itibaren olay sayılarındaki düşüşle birlikte salgın çerçevesinde getirilen kısıtlamalar hafifletilmiş, üçüncü çeyrek prestijiyle iktisat süratli bir toparlanma sürecine girmiştir. Mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış Gayri Safi Yurtiçi Hasıla yılın üçüncü çeyreğinde, ikinci çeyreğe nazaran, yüzde 15,6 oranında artarak güçlü toparlanmayı teyit etmiştir. Finansal kurallardaki iyileşmenin iç talebe dayanak vermesiyle üçüncü çeyrekte Türkiye iktisadı yüzde 6,7 oranında büyüme kaydetmeyi başarmıştır. Tekrar uygulamaya konulan salgın kısıtlamalarına karşın, 2020 yılını müspet bir büyüme ile kapatmayı öngörüyoruz. Ekim ve Kasım ayına ait birinci öncü göstergeler de bu beklentimizi doğrular niteliktedir. 2021 yılında büyümenin yurt içi ve yurt dışı talep ortasında istikrarlı bir görünüm sergilemesini ve ekonomimizin yüzde 5,8 oranında büyümesini hedefliyoruz. Bu büyüme sürecini, makroekonomik istikrarı müdafaa ve enflasyonla gayret uğraşlarımızla çelişmeyecek halde kurguluyoruz ve bu sürecin her evresini da titizlikle takip edeceğiz.”
(Sürecek)
Kaynak: Anadolu Ajansı / Alper Atalay
Haberler.com
