Yeni tip koronavinüste (Kovid-19) mutasyon olduğu lakin bunun muhakkak kurallar, sonlar çerçevesinde olağan seyrettiği ve hastalık şiddetiyle ilişkilendirilmiş özel bir mutasyonun olmadığı belirtildi.
Sıhhat Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji ve Tıbbi Viroloji Uzmanı Doç. Dr. Fatih Şahiner, AA muhabirine, koronavirüste görülen mutasyonlara ait açıklamalarda bulundu.
Koronavirüs salgınıyla çabanın tüm dünyada hala aktif bir formda sürdüğünü belirten Şahiner, SARS-CoV-2’nin birçok RNA virüsü üzere daima küçük değişimler gösterdiğini ve küçük mutasyonlara uğradığını hatırlattı.
Koronavirüslerin insanları enfekte eden RNA virüsleri ortasında mutasyon düzletme özelliğine sahip tek virüs ailesi olduğunu anlatan Şahiner, “Yani mutasyon oranı sonlu, çok büyük değişiklikler beklenmemeli. Bu özelliği nedeniyle enfeksiyon yapma kabiliyeti olan (inaktive edilmemiş) virüs aşılarında bu düzeltici gen bölgesi çıkarılıyor. Sonuç olarak, evet mutasyon var lakin belli kurallar ve hudutlar çerçevesinde olağan bir formda seyrediyor.” dedi.
Şahiner, oluşan her mutasyonun hastalık şiddetini yahut bulaştırıcılığı etkilemediğini vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Diyelim iki kat daha bulaşıcı bir varyant ortaya çıktı ve bu virüs de bir müddet sonra mutasyona uğruyor. İki adım ileri bir adım geri lakin 100 adım ileri 100 adım geri değil. Kedi kedidir, biraz büyür, biraz zayıflar, biraz saldırganlaşabilir, lakin aslan da olmaz fare de. Her şeyin bir hududu var.”
“Mutasyona ait yüzde 70 daha bulaşıcı virüs tabiri yer alıyor.” diyen Şahiner şu bilgileri verdi:
“Eğer bulaştırıcılık katsayısının (R0) 1,0 iken 1,7 olması üzere bir durumdan bahsediliyorsa bunu viral mutasyona bağlamak çok sıkıntı, hatta imkansız. Hem Türkiye’de hem Çin’de hem de başka birçok ülkede salgının muhakkak devirlerinde alınan tedbirlere ve toplumsal farkındalığa bağlı olarak R0 pahasının 0,7 ile 7 ortasında 10 kat kadar değiştiğini gördük. Virüs 10 kat bulaştırıcılık sergileyen bir mutasyon göstermedi, tedbirler bulaşı 10 kat azalttı yahut tam aykırısı.
Deneysel şartlarda yapılan iki farklı çalışmada 2003 SARS ve Kovid-19 kıyaslandığında, çalışmalardan birinde Kovid-19’u 10 kat, biri 20 kat daha bulaştırıcı buluyor. Bu türlü olunca yüzde 70 daha bulaşıcı tabiri yalnızca bir ölçümü tabir ediyor ve data deneysel bir ölçüm bile olmayabilir. Zira bu ince farkı ölçmek çok güç, yalnızca epidemiyolojik bilgilere bağlı bir kestirim olabilir. Hatta bu yüzde 70 artan bulaştırıcılığın nasıl ölçüldüğüne dair hiçbir veri yok yalnızca olabilirlik söz eden cümleler ve yorumlar var. “
“Hastalık şiddetiyle ilişkilendirilmiş özel bir mutasyon yok”
“Virüs mutasyona uğradı” tabirinin teknik olarak “hatalı” olduğunu tabir eden Şahiner, bu virüsün tek bir varlık olmadığını yahut bir kuş sürüsü ya da küçük balıklardan oluşan bir sürü üzere senkronize hareketler sergilemediğini söyledi.
Şahiner, “Binlerce farklı virüs partikülü var dolanımda. Biri bir adım ileri, biri bir adım sağa, biri bir adım geriye gidiyor, daima bir hareket kelam konusu fakat tertipli bir ordu üzere daima birlikte adım atmıyorlar.” diye konuştu.
Bu düzensizlik içinde bir sistem bulunduğunu, adım sayılarının birbirine benzediğini belirten Şahiner, “Ancak aşı kullanımının yaygınlaşması ile tahminen makul varyantlar seçilime uğrayabilir. Şu an aşılar şimdi yaygın olarak kullanılmadığı yahut spesifik bir ilaç olmadığı için özel bir seçilim yok. Epidemiyolojik açıdan bölgesel farklılıklar olabilir lakin hastalık şiddetiyle ilişkilendirilmiş özel bir mutasyon yok. Sonuç olarak yeni ve tasa oluşturacak bir durum yok. Salgınlar doğar, büyür ve ölür. İstatistiksel hesaplamalarla suratı ve mühleti öngörülebilir.” değerlendirmesinde bulundu.
“Doğru maske kullanımı çok önemli”
Salgınla gayret sürecinde en kıymetli korunmanın yanlışsız maske kullanımı olduğunu vurgulayan Şahiner, “Maske çok kıymetli viral yükü azaltıyor, hastalığın şiddetli seyretmesini önlüyor, aşılama üzere.” dedi.
Herkesin maske kullanması, fizikî uzaklığa dikkat etmesi, kalabalık ortamlardan kaçınması ve hijyene ihtimam göstermesi gerektiğini anlatan Şahiner, kişisel korunmanın birebir vakitte toplumsal korunma için de büyük değer taşıdığını kaydetti.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Yeşim Sert Karaaslan
Haberler.com
