TBMM Lideri Mustafa Şentop, “19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nun süratli ve katı bir formda merkezileştiği bir periyot. Lakin 1921 Anayasası’nda taşra idaresi bakımından çok önemli bir ademimerkeziyetçi yaklaşım görüyoruz. Bunun konjonktürel olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.” dedi.
Şentop TBMM’nin konut sahipliğinde gerçekleştirilen 1921 Anayasası’nın Kabul Edilişinin 100. Yılı Sempozyumu’nun açılışında yaptığı konuşmada, Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun kabul ediliş sürecinde yaşanan gelişmeleri aktardı.
Osmanlı’nın, Mondros Ateşkes Antlaşması ile işgal edildiğini, akabinde işgale karşı bölgesel direniş hareketinin başladığını anımsatan Şentop, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarak kurtuluş çabasını başlattığını, Erzurum ve Sivas kongrelerinin toplandığını, 28 Ocak 1920’de Misak-ı Ulusal’ın kabul edildiğini anlattı.
İstanbul’un İngilizler tarafından işgali sırasında Meclis-i Mebusan’ın kapanmak zorunda kaldığını belirten Şentop, Meclis’in, 23 Nisan 1920’de Ankara’da toplandığını ve 20 Ocak 1921’de Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nu kabul ettiğini hatırlattı.
“1921 Anayasası üzerindeki tartışmalar devam ediyor”
Mustafa Şentop, 1921 Anayasası üzerinde tartışmaların sürdüğüne değinerek, “19. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nun süratli ve katı bir halde merkezileştiği bir devir. Fakat 1921 Anayasası’nda taşra idaresi bakımından çok önemli bir ademimerkeziyetçi yaklaşım görüyoruz. Bunun konjonktürel olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
O devirde Mustafa Kemal Atatürk’ün, Anadolu’nun çeşitli yerlerindeki işgale karşı direniş hareketlerini birleştirmek için yola çıktığını belirten Şentop, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bunları 1921’de bir ortaya getirmek ve merkezileştirmek kolay değil, hakikat da değildi. Zira herkes kendi bölgesinde direniş hareketini yürütüyordu. Bunların birleştirilmesi gerekiyordu, bu nedenle Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, ademimerkeziyetçi bir tavırla direniş hareketlerini yürüten yapıları kurumsallaştıracak bir çerçeve olmuştur. Bu istikametiyle de değerlendirilmelidir. Teşkilat-ı Esasiye Kanunu hazırlanırken bile bir süreksiz metin olarak düşünüldüğünü unutmamak gerekir.”
Ulusal Gayrette ve TBMM çalışmalarında ulusal iradenin değerini vurgulayan Şentop, o kaideler altında yürütülen askeri ve siyasi faaliyetlerin bütünüyle ulusal iradeye dayandırıldığını kaydetti.
TBMM Lideri Şentop, Ulusal Gayret ve Teşkilat-ı Esasiye’nin kabul ediliş sürecinde “şartlara nazaran, kuralların müsaade ettiği ve muhtaçlık kadar” bir anlayışın, çalışmalara taban teşkil ettiğini söyledi.
(Sürecek)
Kaynak: Anadolu Ajansı / Adem Balta
Haberler.com
