TBMM Lideri Mustafa Şentop, “Bugün, ‘Bu ülkeyi Tayyip Erdoğan yönetmesin de kim yönetirse yönetsin’,’Türkiye
Şentop, himayesinde Ankara Üniversitesi ve Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi tarafından TBMM’de düzenlenen 1921 Anayasası’nın Kabul Edilişinin 100. Yılı Sempozyumu’nun açılış konuşmasını yaptı.
Hükümet sistemi değişikliklerinin, birçok ülkede harika devirlerde yapıldığına işaret eden Şentop, Türkiye’nin büsbütün anayasanın öngördüğü sistem içerisinde parlamenter sistemden başkanlık sistemine geçtiğini anımsattı.
Bu süreçte aktörlerin, anlayış ve alışkanlıkların hepsinin birebir olduğunu kaydeden Şentop, kimsenin bilgilerini tazeleme, yenileme muhtaçlığı duymadığını, tartışmaları yürütürken evvelki sistemin alışkınlıklarını, anlayışlarını ve kavramlara yükledikleri manaları temel alarak yeni sistemi, mevcut sistemi yürüttüklerini kaydetti.
Kimilerinin daha da ileri gidip, “Parti üyesi olan cumhurbaşkanı olursa, bu türlü sistem olmaz” dediğini anlatan Şentop, konuşmasını bir benzetmeyle sürdürdü.
Manuel ve otomatik vitesli araçların bulunduğuna dikkati çeken Şentop, manuel vitese alışkın olanların otomatik vitesli araçlara geçtiğinde birinci olarak debriyaj aradığını belirtti. TBMM Lideri Şentop, şöyle devam etti:
“Katı bir manuel vitesli araç anlayışına sahip olan birisiyse şoför, ‘Debriyajı olmayan bir araç, araç olmaz. Bu otomobil yürümez, ben bunu kullanmam, buna otomobil demem.’ diyebilir. Bugün parlamenter sistem mülahazalarıyla, ona dair tanımlamalar ve kriterler içinde yeni sistemi, başkanlık sistemini anlamaya çalışanların temel sorunu bu. Debriyajı olmayan otomobil, otomobil olmaz diyor lakin otomobiller pek iyi gidiyor, yürüyor. Farklı tasarlanmış, paradigması farklı, şanzımanı otomatik, araç gidiyor, yürüyor. Hasebiyle başkanlık sisteminde parlamenter sistemin ögelerini ve tariflerini aramak yanlış.
Burada baş karıştırıcı konu cumhurbaşkanı sözünün, evvelki hükümet sisteminde de şimdikinde de motamot kullanılmış olması. Bu türlü olunca bu iki sözün tıpkı olduğunu zannediyorlar. Halbuki bunlar yalnızca adaş, isim benzerliği var. Parlamenter sistemde cumhurbaşkanı, o sistemin ölçüleriyle eşittir yalnızca cumhurbaşkanıydı. Ondan farklı olarak başbakan, bakanlar şurası vardı. Yeni sistemde ismi tekrar cumhurbaşkanı lakin bu cumhurbaşkanı evvelki sisteme nazaran eşittir cumhurbaşkanı artı başbakan artı bakanlar heyetidir. Yalnızca bir isim benzerliği var. Bu sistem değerlendirmelerini yaparken bu tıp detayları bilmeyen insanların, ‘Ben otomobilde debriyaj ararım, debriyaj olmayan otomobile araba demem’ diyebilir ancak çok prestij edeceğimiz bir fikir değil.”
TBMM Lideri Şentop, parlamenter sistemin, esasen monarşilere dayandığını, monarşilerde taç, krallık koruma edilerek parlamenter sistemin oluşturulduğunu tabir etti. Şentop, cumhuriyetlerde parlamenter sistem kurulurken, onun yerine ikame etmek üzere cumhurbaşkanlığı makamının tarafsız ve sembolik, yetkisiz makam olarak ihdas edildiğini lisana getirdi.
-“Bir yemindeki bir sözden hareketle…”
Başkanlık sistemlerinde bir monarşi geleneği bulunmadığına, başkanlık sistemlerinin hepsinin cumhuriyet olduğuna, bu formda sembolik makam olmadığına dikkati çeken Şentop, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Aynen başbakanlıkta, parlamenter sistemde olduğu üzere, lider yahut cumhurbaşkanı diyebiliriz bizim sistemimizdeki isimlendirmesiyle, burada tarafsız bir makam değil, bir siyasi parti üyesi olabilen, siyasi tarafı olan ve bunun için de zati kendisine yönetme yetkisi verilen kişidir. ‘Tarafsız’ ve siyasi parti üyesi olmayana yetki de verilmiyor, yönetme yetkisi yok. Yönetme yetkisi lakin bir taraf olan bir siyasi partisi olana veriliyor. Yönetebilmesi için cumhurbaşkanın bu manada bir siyasi parti üyesi, mensubu olabilmesi gerekiyor.
Taraflılık, tarafsızlık tartışması yalnızca bir yemindeki bir sözden hareketle anayasadaki onlarca hususta yapılan düzenlemeyi yok sayabilen bir yaklaşımın nasıl nitelendirilmesi gerektiğine karar veremiyor. Yalnızca bir söz, yesyeni bir sistemi, bir paradigmayı aslında yok saymaya götürüyor kimi arkadaşları. Bu da az evvel bahsettiğim bir bilgi fukaralığının öbür bir tezahürü. Belediye liderleri, büyükşehir belediye liderleri siyasi partili. Artık siyasi parti mensubu olduğu için bu arkadaşlarımızın taraflı olduğunu söyleyecek miyiz? Burada hizmet götürmede, hizmet yapmada, hukuksal süreçte bir tarafsızlık kelam bahsidir. Bu ise bütün herkes için milletvekilleri dahil herkes için geçerli bir durumdur.”
Şentop, TBMM’nin, bu yeni sistemde de anayasal düzenlemeler prestijiyle güçlendirildiğine işaret etti.
Evvelki sistemin pradoksunun ve handikabının bulunduğunu lisana getiren Şentop, Meclis’in seçildiğini, hükümetin Meclis içerisinden çıktığını, hükümetin çıkabilmesi için güvenoyu alması gerektiğini, güvenoyunun Meclis içerisindeki bir çoğunlukla verildiğini anımsattı.
Şentop, “Eğer parlamenter sistem olan bir ülkede bir hükümet varsa ve bu hükümet güvenoyu almışsa o vakit Meclis’te çoğunluk vardır bu hükümetin ardında. Çoğunluk kabul ettiği takdirde teklif kanunlaşıyor. Hükümet, yasama süreçlerine gerisinde çoğunluğu barındırdığı için büsbütün hakim parlamenter sistemde. Çoğunluk hükümetin ardında olduğu vakit tekrar sayısal kararlar, mesela gensoru da olduğu üzere kararlar alındığı için birebir halde kontrolün de hakikaten yapılabilmesi parlamenter sistemde mümkün değil, bir paradoks içeriyor kendi içerisinde.” sözünü kullandı.
-“Başkanlık sistemini suçlamak, yeni sistemi suçlamak akıl karı değil”
Yeni sistemde ise yürütmenin, yani Cumhurbaşkanı ve parlamentonun farklı başka seçilebilmesi suretiyle farklı yapılanmaların mümkün olduğunu belirten Şentop, şunları kaydetti:
“Yani cumhurbaşkanının siyasi partisinin Meclis’te çoğunluğu sağlayamaması mümkün, farklı sandıklarda seçimler yapıldığı için. Bu türlü bir durumda gerek yasamaya yürütmenin hakim olamaması, gerekse denetleme süreçlerinin farklı bir çoğunluk mevcut olduğu için parlamentoda hakkıyla tam olarak gerçekleştirilebilmesi mümkün olacaktır. Teorik olarak mukayese ettiğimizde parlamenter sistemde gerek yasama ve gerek kontrol süreçlerinin bütünüyle yürütmenin denetimi ve yönlendirmesi altında olduğunu, yeni sistem başkanlık sisteminde ise buna imkan veren bir hukuksal yerin olduğunu söyleyebiliriz. Lakin olağan ki bu bir imkandır, son kararı verecek olan milletimizdir. Millet şayet cumhurbaşkanının partisine Meclis’te de çoğunluğu vermişse milletin bir kararıdır. Hatta o çoğunluk anayasayı değiştirecek bir çoğunlukta olabilir ve cumhurbaşkanı Meclis’teki o çoğunlukla bir arada anayasada da değişiklikler yapabilir. Bu sistemin kendisinin mecburî bir sonucu değil, bizatihi bir sonuç değil, bu milletin vermiş olduğu oyların dağılımıyla ilgili.
Meclis’te kimi arkadaşlar hükümet sisteminden kaynaklandığını söyledikleri arızaları ortaya koyuyorlar, fakat onlar hükümet sistemiyle alakalı değil, büsbütün milletvekili sayılarının az olmasıyla alakalı konu. Şayet sayınız azsa, hangi hükümet sistemi olursa olsun sizin tekliflerinizin geçme ihtimali düşüktür, çok düşüktür. Artık bir arkadaşımız soru önergesi sordu; yanıt verdik. Meclis’te sayısı az olan partilerin milletvekillerinin vermiş olduğu kanun tekliflerinden kaç tanesi kanunlaşmıştır? Sıfır. ve diyor ki, işte bu şunu gösteriyor: Meclis prestijsiz… Biz 27. Devirdeyiz. Parlamenter sistem olan 26. Periyot ve 24. Devir’de muhalefetteki milletvekili arkadaşların verdiği kanunlardan kaç tanesi kanunlaşmış? Sıfır. Bu bahis hem başkanlık sisteminde hem parlamenter sistemde sıfırsa o vakit kalkıp başkanlık sistemini suçlamak, yeni sistemi suçlamak akıl karı değil. Öbür bir sorun var, nedir? Sayı azlığı, yani sayısı az olanlara oyuna daha fazla bir değer ve tesir gücü vermediğimize nazaran sonuçta onların tekliflerinin kanunlaşabilmesi burada gözükmüyor. Elbet bir ortaya gelinmiştir, birlikte ortak teklifler verilmiştir. Bu periyotta de var, daha evvelki devirlerde de o olmuştur.”
Şentop, bunun, Meclis’teki milletin verdiği oyla, temsil sayısıyla alakalı bir bahis olduğunu, hiç kimsenin de milletin verdiği yetkiden daha fazlasını kullanma gücüne, imkanına sahip bulunmadığını bildirdi.
Bunun, millet iradesine bir saygısızlık olduğunu vurgulayan Şentop, “Ne kadar vermişse millet kaç metre verdiyse, kaç kilogram verdiyse o kadar kullanacaksınız ve buna razı olacaksınız. Bir sonraki seçimde daha çok alırsınız o vakit o kadar kullanırsınız. Bu bakımdan önemli baş karışıklıkları var.” sözünü kullandı.
-“2002’den sonra bu tablo değişmeye başladı”
Şentop, TBMM dahil anayasadaki temel kurumları itibarsızlaştırmaya yönelik kimi adımlar olduğunu da gördüklerini aktardı.
Türkiye’de temel bir sorun bulunduğunu, bunun aşağı üst 20 yıldır, yavaş yavaş bir süreç içerisinde ortadan kalktığını belirten Şentop, Türkiye’de imtiyazlı, kendisini ayrıcalıklı gören bir sınıf, bir azınlık olduğunu söyledi. Şentop, “Bu azınlık Türkiye’de hükümetler değişse de hangi siyasi parti iktidara gelirse gelsin imtiyazını koruma ediyordu. Kim ülkeyi yönetirse yönetsin kesinlikle o yöneticilere ulaşabilecek kanalları vardı. 2002’den sonra yavaş yavaş bu tablo Türkiye’de değişmeye başladı. Herkesin vatandaş olduğu bir duruma Türkiye geçti.” diye konuştu.
Geçtiğimiz günlerde hayatını kaybeden sosyolog Prof.Dr. Işık Vergin’e Allah’tan rahmet dileyen Şentop, Vergin’in de bir röportajında kendisinin bu sözlerine benzeri açıklamalarda bulunduğuna işaret etti.
Şentop, imtiyazlı pozisyonlarından, bugün prestijiyle 83 milyon ile birebir statüde vatandaş olduklarını hissettikleri anda bundan büyük bir rahatsızlık, öfke duyan, öfkeleri 20 yıldır hala geçmeyen, gerek Cumhurbaşkanlığına, anayasal bir kuruma, TBMM’ye söven, hakaret eden, Türkiye’de bir güruh olduğunu kaydetti.
Bir daha o imtiyazlı pozisyonların, bunlara kazandırılmayacağını, milletin asla buna müsaade vermeyeceğini söz eden Şentop, milletin de her seçimde tekrar tekrar bunu gösterdiğini belirtti. Şentop, tesirlerinin kalmadığı kurumları itibarsızlaştırmak, bu kurumlara hakaret etmek için her türlü fırsatın değerlendirildiğini anlattı.
Barolarla ilgili düzenlemenin TBMM’deki görüşmeleri sırasında baro liderlerinin bir yürüyüş planladığını, Meclis’in önüne kadar geldiğini anımsatan Şentop, daha evvel salgın hasebiyle Meclis’e giriş yasağı aldıklarını söyledi. Şentop, lakin baro liderlerinden bir kümenin, Meclis’e girmek istediğini lisana getirerek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
-“Milletimiz bu anlayış içinde hareket ediyor”
Balkan Harbi’nin kaybedilmesinden sonra Edirne’nin kurtarılması için bir gayret yürütüldüğünü, Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın bu çalışmaları sürdürdüğünü anlatan Şentop, o devir siyasette ve asker içerisinde kümeleşmelerin, şahsiyatla uğraşmanın çok arttığını, “Edirne’ye Enver gireceğine Bulgar girsin” diyecek kadar alçalan, ihanet anlayışı, zihniyeti içerisinde bulunan insanların olduğunu anımsattı.
TBMM Lideri Şentop, 100 yıl evvel Türkiye’nin bağımsızlığı için canını feda etmeyi göze alarak gayret yürüten, başta TBMM’nin birinci Lideri Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere, bütün asker ve siyaset arkadaşlarını, Türkiye için çaba gösteren herkesi rahmetle andı.
(Bitti)
Kaynak: Anadolu Ajansı / Meltem Öztürk
Haberler.com
