Türkiye Varlık Fonu (TVF) İdaresi AŞ Genel Müdürü Zafer Sönmez, “Özel bölümün girmeye çekindiği ya da bir ölçek oluşturamadığı alanlarda TVF devreye girmeye çalışıyor.” dedi.
Sönmez, TBMM Plan ve Bütçe Kurulunda, Türkiye Varlık Fonu İdare Anonim Şirketi ile Türkiye Varlık Fonu’nun 2019 Yılı Mali Tabloları ve Faaliyetleriyle İlgili Kontrol Raporu’nun görüşmelerinde milletvekillerinin sorularını cevapladı.
Petrokimya ve maden projelerindeki çevresel tesirlere değer verdiklerini belirten Sönmez, “Bütün yatırımlar ÇED raporları etrafında oluyor ve bunlarda çok yüksek standartlar var. TVF neden bu yatırımları yapıyor? Türkiye’nin ulusal bağımsızlığı için cari açık sorununu çözmesi gerekiyor. Cari açık konusunu yapısal olarak çözemezsek bir halka içerisinde dönüyor olacağız.” diye konuştu.
Dünyadaki gücün üçte birinden fazlasının kömürle üretildiğine işaret eden Sönmez, “Kömürden bir iki günde vazgeçilecek bir durum yok. Linyitimizin kalorisi yüksek değil ancak bunu güce dönüştürebilecek teknoloji mevcut. Türkiye bu kaynağı kullanmak zorunda. Vilayetlerimiz ‘bu projeleri bizde yapın’ taleplerinde bulunuyor. Varlık Fonunun yaptığı yatırımlar yerelde yatırımlardır, yerelde istihdamdır.” sözüne yer verdi.
Ulusal Piyango’nun 1926’dan beri düzenlendiğini anlatan Sönmez, “Bunu özel kesimin işletimine verdik fakat lisansı bizde. Buna benzeri tıpkı modelde Argüman, Spor Toto da tıpkı halde. Burada yaptığımız modelin hoş tarafı, yüzde 49’u İtalyan bir yabancı yatırımcı tarafından işletiliyor.” dedi.
Ulusal Piyango’da insanları izlemediklerini belirten Sönmez, “Devletin denetiminde ve nezaretinde ulusal piyango yapısı yapılıyor. Burada asıl husus, biz bunu büsbütün özel dal fikriyle yapmıyoruz. Varlık Fonu da şartname koşullarında bu işi kamu şuuruyla takip ediyor. 47 yıllık lisanslarımız var, şu an 46 yıla inmiş durumda.” biçiminde konuştu.
Ulusal Piyango’nun kuruluşundan bu yana satılmayan biletlerin gelirinin Hazineye irat kaydedildiğini ve bu mevzuda hiçbir şeyin değişmediğini anımsatan Sönmez, “4 tane bilet vardı. Maalesef medyada Ulusal Piyango satılmasın diye negatif bir kampanya oldu.” dedi.
“Eti Maden eserlere katma bedel kazandırıyor”
Sönmez, bor konusunun milletin içine dokunan bir husus olduğunu lisana getirerek, şunları kaydetti:
“Türkiye’nin çok önemli bir bor kapasitesi var. İkinci bor kapasitesi Amerika’da. Yıllık tüketimin çok yükseğinde bir rezervimiz var. Boru, bor olarak çıkartırsak bizim temelinde fiyatı denetim edebilme imkanımız yok. Boru, katma kıymetli esere dönüştürmemiz lazım. Bugün bor karbür dediğimiz eser, füzenin ucundaki kaplama materyali. Isıya direnç kazandırıyor. Bunun tonu 350-400 bin dolarla gidiyor. ya da bir çelik yeleğe borla direnç kazandırılıyor. Eti Maden eserlere katma bedel kazandırıyor. Paklık deterjanından, alt taraftan en üst tarafa kadar… Geçen haftalarda lityum tesisi vardı, şu an Çinlilerle bir arada bor karbür tesisi yatırımı yapılıyor. Eti Maden, bütün segmentte katma bedeli olan eserleri koymaya başladı. Evvelce bunu çuvallara koyup gönderiyorduk. Bor bizim için stratejik bir alan. Türkiye Varlık Fonu’nun Eti Maden’i satmak üzere bir planı yoktur, aklının köşesine bile gelmemiştir. Hiçbir yerde de bunu ne söyledik ne tabir ettik.”
Dünyada posta süreçlerinde yaşanan küçülmelerden ötürü PTT’nin cirosunda azalma olduğunu söz eden Sönmez, bunun alternatifi üzerinde çalışmalar yürüttüklerini bildirdi. Sönmez, “Dünyada e-ticaret ve kargo lojistik alanında bir gelişme var ve PTT’yi burada tekrar önder pozisyona getirmemiz lazım. Kargo alanında PTT’nin pazar hissesi yüzde 10’lar civarında. Biz burada PTT’yi başkan bir kurum yapmak sorumluluğundayız. Bunun için de çok büyük vakit harcıyoruz.” dedi.
Varlık Fonu’nun masraflarının görülemediğine ait değerlendirmeler yapıldığını anımsatan Sönmez, “Geçen sene TVF İdare AŞ’nin kontrolden geçmiş başka bir raporu var. Bütün masraflar, satılan malın maliyeti kısmında yazıyor. İşçi sarfiyatı, danışmanlık masrafı, amortisman sarfiyatı yazıyor. TVF AŞ’nin raporu, memleketler arası denetleme standartlarında. Biz Varlık Fonu idaresi olarak bu kontrolün yapılmasını özelikle istiyoruz.” açıklamasında bulundu.
Türkiye’nin madenlerinin, bilhassa yeraltı kıymetlerinin memleketler arası standartlarda çalışılıp, finanse edilip bir büyüklük oluşturması gerektiğini düşündüklerini lisana getiren Sönmez, “Bu manada Türkiye’nin bir yatırım kolunun buna stratejik olarak bakması gerekir. Biz piyasa kuralları içerisinde buna bakıyoruz. Devlet olmadığı alanda bazen kurallar silsilesi ve piyasanın kuralları tam çalışmıyor olabilir. Bu çeşit alanlarda özel bölümün girmeye çekindiği ya da bir ölçek oluşturamadığı alanlarda TVF devreye girmeye çalışıyor.” diye konuştu.
Toplantının başında, kontrol raporundaki “Gizli” ibaresine yönelik tartışmanın kendilerini derinden üzdüğünü söz eden Sönmez, “Varlık Fonu olarak her şeyi açık açık tartışmak istiyoruz. Bizler temelinde yıllar boyunca özel bölümdeki tecrübelerimizi kamunun hizmetine verip bir halde ülkeye hizmet etmeye çalışan insanlarız. Kusurlarımız olabilir. Kontrolün yılda bir kere olmaması gerektiğini düşünüyorum. Bu manada komite üyelerimizi ne vakit isterlerse yatırımlarımızın yerleri dahil ofisimizde ağırlamak ve ayrıntıları da konuşmak isteriz.” dedi.
Sönmez’in konuşmasının akabinde Plan ve Bütçe Komitesi Lideri Cevdet Yılmaz, yapılan değerlendirmelerin sonrasında oluşan raporun Meclis Başkanlığına sunulacağını kaydetti.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Ali Kemal Akan
Haberler.com
