Nöroloji Bilirkişisi Dr. Özge Altıntaş Kadırhan, ALS tedavisinde dikkat edilmesi gereken noktaları açıkladı. Teneffüs güçlüğünün gelişmesi illetin ilerleyişini hızlandırabileceğinden takip ve tedavi sürecinde kıymetli bir basamak olduğunu lisana getiren Dr. Kadırhan, “ALS hastalarının denetimi aksatmaması mecburidir. Illetin progresyonu ile hastalar tedavi sürecinde maske ya da teneffüs cihazı ile teneffüs desteği alabilmektedir.” dedi.
Beykent Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Kolu Dr. Öğr. Üyesi Özge Altıntaş Kadırhan, 21 Haziran ALS Gününe kişisel açıklamalarda bulundu.Dr. Kadırhan, Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS) marazının dimağ ve omuriliğin kas hareketlerini sağlayan motor nöronlarını amaç olarak ilerleyici bir yıkımla kas kuvvetsizliği ve felci meydana getiren bir hastalık olduğunu hatırlatarak, “Nörodejeneratif hastalık öbeğinde yan alır; yani had hücrelerinin ya da motor nöronların giderek artan ve geri döndürülemez halde işlev kaybına uğramaları ve ölmeleri ile karakterize bir durumdur” tarifini yaptı.
40-70 YAŞ ARASI KLİNİK BULGULAR BAŞLAR
“ALS, her yaştan her ırktan ve cinsiyetten kişisi etkileyebilse de münhasıran 40-70 yaş arası hastalık klinik bulguları başlar” tespiti yapan Nöroloji Mütehassısı Kadırhan, bilhassa 65 yaş altı hastalarda erkek cinsiyeti etkilenimi ön planda iken, 70 yaş üstünde hatun ve erkek cinsiyet etkilenimi açısından değerli fark saptanmadığına dikkat çekti.
HORMONLU AZIKLAR TETİKLEYEBİLİR
Dr. Kadırhan, hastalık nedenlerinin, genetik kalıtımla yüzde 10 nispetinde olabileceğini ve 29 üzerinde ALS illetine has genetik mutasyon tanımlandığını belirterek, “Yüzde 90 neden çoklukla tesadüfi yani ailesel hikaye olmadan ortaya çıkabilir. Ama klinik olarak ailesel ve tesadüfi nedenli vakaları ayırt etmek imkansızdır. Illetin ortaya çıkmasını sigaraya maruziyet, kurşun, cıva ve alüminyum üzere ağır metallere ve mahsusen yağlı boyalara personellerin maruz kalınması, hormonlu besinlerle beslenilmesi, viral enfeksiyonlar ve otoimmün illetler tetikleyebilir.” dedi.
EN UZUN YAŞAYAN ALS HASTASI, STEPHEN HAWKING OLABİLİR
ALS klinik bulgularının erken periyotta hastanın kol-bacak kaslarında kramp-spazm hissetmesi, kol-bacak- gövde kaslarında seyirme biçiminde ortaya çıkabildiğine vurgu yapan Kadırhan, “İlerleyen devirde ellerde ön planda olan kas erimesi, kol ya da bacaklarda simetrik olmayan kuvvet kaybı meydana gelebilir. Yüzde 25 nispetinde hastaların erken devirde yakınması konuşma yutma güçlüğü, sözlerin ağızda dolanması gevelenmesi halinde de olabilir. ALS’de birçok duyu duyma, görme, koku, tat, dokunma mahsusen etkilenmezken; birçok vakada kognitif- bilişsel fonksiyonlar korunur. Marazın başlaması ile klinik tanı konulması arasında 12-14 ay biçiminde ortalama bir müddet geçmektedir. Birinci klinik bulgular ortaya çıktıktan 3 ila 5 yıl içerisinde birçok hasta kaybedilmektedir. Lakin 10 ALS tanısı alan hastadan biri 10 yıldan uzun yaşayabilir. Yerkürede en uzun yaşayan ALS hastasının Stephen Hawking olduğunu söylenebilir.” diye konuştu.
HER YIL KAÇ KİŞİYE ALS TEŞHİSİ KONULUYOR?
Açıklamasında, Türk Nöroloji Derneği datalarını de paylaşan Dr. Öğr. Üyesi Kadırhan, “Türkiye’de her yıl 1500- 2.000 civarı hastanın ALS tanısı aldığını, yekun 8.000-10.000 civarında ALS hastası olduğunu söylemek mümkündür. Klinik tanısı, nörolojik tanı kriteri ‘El Eskoriel tanı kriterleri ile oluşturulmuş olmakla birlikte; iyi alınmış hasta hikayesi, nörolojik muayene, elektrofizyolojik kıymetlendirme, nörogörüntüleme ve nöropatolojik kıymetlendirme ile konulabilir. Klinik hikaye alınması ve nörolojik muayene akabinde hastalara yapılan elektromiyografi tetkiki ile münhasıran motor had iletim çalışmasında kasları gereğince sağlıklı active edip etmediği hastaya verilen çok hafif bir elektrik uyarısı ya da gereğinde kaslara batırılan ince uçlu iğne ile kas aktivitesi seviyesi kıymetlendirilir. Etkilene kastan alınan biyopsi ile ALS kliniğine emsal marazlar elenmiş olur. Mahsusen dimağ ve omurilik manteyik rezonans görüntülemesi ile tıpkı klinik bulgulara yol açabilecek sair hastalık durumları mümkün tanı listesinden çıkarılmış olur. Günümüzde çalışmalar yapılıyor olsa da şu anki olgularla marazı, klinik bulgular ortaya çıkmadan evvel ALS için yüksek riskli bireyleri tanımlayabilecek bir kan belirteci bulunmamaktadır.” sözlerini kullandı.
ALS TEDAVİSİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Beykent Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Kolu Dr. Öğr. Üyesi Özge Altıntaş Kadırhan, ALS ile ilgili açıklamalarına şöyle devam etti;
“Klinik tanı ALS olarak teşhis edildikten sonra mahsusen her 3-4 ayda bir nöroloji poliklinik denetimleriyle, hastanın teneffüs kapasitesi, konuşma-yutma güçsüzlüğü olup olmadığı, uyku kalitesi ve yürüme fonksiyonu incelemesi ile marazın gidişatı kıymetlendirilmesi gerekmektedir. Semptomatik ve destekleyici tedavi ile hastaların ömür kalitesi arttırılması sağlanmalıdır. Bilhassa, hastalara denetimlerde yemek bölgeyken çabuk yorulma olup olmadığı, gündüz saatlerinde uyuklama ya da baş ağrısı olup olmadığı ve konuşurken çabuk yorulma nefes nefese kalma halinde şikayet gelişip gelişmediği, gece sırt üstü yatarken nefes darlığı yaşayıp yaşamadığı sorgulanarak, teneffüs testi kıymetlendirilmesi için göğüs illetleri mütehassısına muayene olması önerilmelidir. ‘Solunum Testi’ hastanın teneffüs kapasitesini kıymetlendirmektedir.”
KİLO KAYBI BAŞLADIĞINDA MARAZIN İLERLEMESİ HIZLANIYOR
Dr. Öğr. Üyesi Özge Altıntaş Kadırhan, “Eğer solunumsal şikayetler tolere edilebilir seviyenin üzerinde ise illetin progresyonu daha süratli olabilmektedir. Bu nedenle, hastalar denetimi aksatmaması zaruridir.” dedi ve ekledi: “Gerektiğinde tedavi sürecinde maske ya da teneffüs cihazı ile teneffüs desteği alabilmektedir. 2. olarak; hastaların ve yakınlarının kilo kaybı konusunda uyarılması gerekir. Zira kilo kaybı başladığında illetin ilerlemesi hızlanmaktadır. Hastalarda gelişen yutma güçlüğü, yemek bölgeyken ve su içerken bilhassa likit besinlerle meydana gelen nefes borusuna kaçma hissi, öksürük, kas güçsüzlüğü nedeniyle yemek yeme vadesinin uzaması, çiğnerken hastaların yorulması kilo kaybetmelerine yol açar. Bilhassa hasta yakınları uyarılarak, daha koyu kıvamlı besinleri tüketmeleri ve bu hususta likit azıkları kıvam artırıcı besinlerle desteklenmesi ve hastanın mevcut azık takviyesine ağız yolu ile ya da mideden direkt cerrahi operasyonla oluşturulan sistemle kişisel beslenme solüsyonları ile beslenmesi sağlanmalıdır. İlerleyen devirde kas ve eklemlerdeki katılık için hastaların fizik tedavi sürecine ve hanede bakım hizmetlerine ulaşması sağlanmalıdır. Illetin birinci devrinde depresyon, anksiyete üzere yakınmalar çok olmakla birlikte tutarlı psikiyatrik kıymetlendirme ile tedavi başlanmalıdır. Bu devirde kalıcı olarak denetim edilemeyen ölçüsüz gülme, ağlama atakları olması şikayetine yönelik müsait ilaç başlanmalıdır.”
KÖK HÜCRE TEDAVİSİ ARAŞTIRILIYOR
ALS için hastalık ilerlemesini durdurabilen ya da tamamıyla tedavi edici rastgele bir ilacın bulunmadığını söyleyen Dr. Kadırhan, “Amerikan Azık ve İlaç Dairesinin (FDA) onay verdiği bir ilaç tedavide kullanılmaktadır. 2017 yılında 2. onay verdiği diğer bir ilaç, Türkiye’de Içtimaî Güvenlik Kurumu kapsamında taraf almamaktadır. Süregelen çalışmalar içerisinde, birinci olarak uzun periyodik aktiflik ve tedavi kürü sağlanabilmesi emeliyle birçok merkezde kök hücre çeşidi, kök hücrenin hastaya veriliş biçimi, ne kadar vakit aralıklarında verileceğine dair oluşturulan çeşitli çalışma protokollerinde kök hücre tedavi yolu araştırılmaktadır. 2. olarak devam eden klinik araştırmalar; nanoteknoloji kullanılarak, ALS faal tedavi ajanının hastalık erken evresinde motor nöron hücrelerine direkt aktarımını kıymetlendirmektedir.
Ayrıyeten; devam eden gayri ilaç çalışmalarında motor nöronlarda hastalık sürecinde toksik husus birikimini önleyerek nöronları yıkımdan kurtarabilen, antioksidan nitelikte motor nöronları koruyabilen ajanlar da araştırılmaktadır. Sonuç olarak; ilerleyici ve motor nöron yıkımı üzerinde özgün ve faal ilaç tedavisi olmayan ALS tanılı hasta ve hasta yakınları, nöroloji ünitesi yanında psikiyatri, göğüs illetleri, fizik tedavi ve rehabilitasyon üniteleri ile multidisipliner formda takip ve tedavi edilerek alışılagelmiş yaşantısı desteklenmeli ve kaliteli hale getirilmelidir.” formunda konuştu.
– İstanbul
Son Dakika Haberleri – Son Dakika Haber – Aktüel Haberler
Kaynak: DHA
Haberler.com
