Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, 17 Ağustos zelzele felaketinin 21. yıl dönümünde konuştu. Özener, beklenen büyük İstanbul sarsıntısıyla ilgili “Marmara’da sarsıntı beklerken ülkemizin diğer bir yerinde 7’nin üzerinde bir sarsıntıyla karşılaşırsak buna şaşırmamamız gerek. GPS gözlemlerinden elde edilen datalara nazaran, her yıl ortalama 2.5 santimetre batı-güney batı istikametine yanlışsız kayıyoruz” dedi. İstanbul’un en büyük bahtını “İstanbul için talihimiz, fay sınırının kentin içinden geçmemesi. Gölcük ve İzmit’in içinden geçen fay, megakente 8-15 kilometre aralıkta yer alıyor” kelamlarıyla anlattı.
“İSTANBUL’U ETKİLEYECEK SARSINTI 7’NİN ÜZERİNDE OLACAK”
Milliyet’e konuşan Prof. Dr. Haluk Özener1939 Erzincan sarsıntısından sonra Kuzey Anadolu Fayı üzerindeki zelzelelerin batıya taşındığını belirtti. Prof. Dr. Özener, “Başta İstanbul’u etkileyecek Marmara Depremi’nin büyüklüğü 7’nin üzerinde olacak. Tarih veremiyoruz. Bu etapta yapılabilecek tek şey sarsıntı ziyanlarını azaltmak. Hesaplama ve öngörülerimiz, Marmara’daki sarsıntının 7.2 büyüklüğü civarında olacağını gösteriyor. Bu tek kesimli bir kırık olabileceği üzere iki ya da üç kesimli kırık da olabilir. Biz Marmara’da sarsıntı beklerken ülkemizin öteki bir yerinde 7’nin üzerinde bir sarsıntıyla karşılaşırsak buna şaşırmamamız gerek.
“HER YIL 2,5 SANTİMETRE BATI-GÜNEY BATI TARAFINA YANLIŞSIZ KAYIYORUZ”
GPS gözlemlerinden elde edilen bilgilere nazaran, her yıl ortalama 2,5 santimetre batı-güney batı tarafına yanlışsız kayıyoruz ve bu da bir güç birikmesine yol açıyor. Sarsıntıların nerelerde olabileceğini biliyoruz fakat ne vakit olacağını bilemiyoruz. Vaktini bilemediğimiz için her an olacakmış üzere sarsıntıya karşı hazırlıklı olmalıyız” dedi.
“İSTANBUL’DA YAPILARIN YINE İNŞAASI BÜYÜK DEĞER TAŞIYOR”
17 Ağustos zelzelesinden sonra otoyol, köprü, viyadük, okullarda önemli iyileştirme çalışmaları yapıldığını, hastaneler ve tarihi binaların güçlendirilip, stratejik noktaların elden geçirildiğini vurgulayan Özener, “Ancak bu, önümüzdeki sarsıntıya yüzde 100 hazırız manasına gelmiyor. Katedecek yolumuz var. İstanbul’da yapıların yeni zelzele yönetmeliğine uygun formda inşaası büyük kıymet taşıyor” diye konuştu.
“İSTANBUL İÇİN TALIHIMIZ FAYIN KENTIN İÇİNDEN GEÇMEMESİ”
Prof. Dr. Özener, tespit ve ikazlarını şöyle sıraladı: “Kentsel dönüşümde İstanbul’un bir bütün halinde ele alınması, muhakkak bölgelerde transfer alanları yaratılarak dönüşümün gerçekleştirilmesi doğru olacaktır. Fay çizgisine uzaklığınız, binanızın oturduğu yerin özellikleri, yapınızın özellikleri, yapı-zemin münasebeti zelzeleden etkilenme oranınızı belirliyor. Salt olarak, ‘Benim meskenim faya çok uzak, ben çok güvendeyim’ yahut ‘Evim fayın epeyce yakınında, ondan ötürü çok büyük risk altındayım’ demek çok gerçekçi olmayacaktır. İstanbul için bahtımız, fay çizgisinin kentin içinden geçmemesi. Gölcük ve İzmit’in içinden geçen fay, megakente 8-15 kilometre arada yer alıyor.”
“HER FAY FARKLI DAVRANIYOR”
Prof. Dr. Haluk Özener “Marmara Denizi’nde 1200 metre derinliğe kadar 12 adet deniz tabanı sismometresi çalıştırıyoruz. Sismometrelere ilaveten deniz tabanı elektro-manyetometre ve ekstensometreler de deniz tabanına kuruldu. Bu aygıtlarla Marmara Denizi’ndeki depremselliği daima izleyebiliyoruz. Marmara Denizi’ndeki her fay modülünün farklı davranış gösterebildiği ve sismik enerjiyi farklı hallerde biriktirdiği anlaşılıyor. Ayrıyeten, deniz tabanı istasyonlarında kaydedilen zelzele sayısının, karadaki istasyonlarda kaydedilenlerden genel olarak iki kat daha fazla olduğu data tahlili ile anlaşılmıştır.
“2 METRE DALGA VAR”
Datalar Marmara Denizi etrafına kurulan GPS istasyonlarıyla destekleniyor. Bölgesel Zelzele ve Tsunami İnceleme Merkezi’nde yapılan çalışmalar sonucunda, Marmara Denizi’nde farklı sarsıntı senaryoları çalışılarak elde edilmiş tsunami senaryoları var. Kimi istisnai kıyı bölgelerinde 2 – 2.25 metre dalga yüksekliği görebiliriz. Marmara’da fayın özelliğinden dolayıtsunaminin zelzele sonrasında deniz tabanı heyelanından sonra oluşacağını bekliyoruz.”
“DEPREMİ ENGELLEMEMİZ MÜMKÜN DEĞİL”
Sarsıntı bilimciler ortasındaki tartışmaların kamuoyu önünde yapılmasını hakikat bulmadığını lisana getiren Prof. Dr. Haluk Özener, “1999 yılında üst üste gerçekleşen iki sarsıntının akabinde bir sonraki sarsıntının büyük olasılıkla Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara Denizi içinden geçen kısmında meydana geleceği iddia edilmekte. Bu hususta bilim insanları çoğunlukla emsal niyetleri taşıyor; lakin farklı müşahede teknikleri, farklı hesaplama teknikleri, farklı modeller ile olacak sarsıntının büyüklüğü konusunda farklı sonuçlar ya da yorumlar ortaya çıkabiliyor. Sarsıntı, bir tabiat hadisesi ve engellememiz yahut vaktini ötelememiz mümkün değil. Nasıl tedbir alacağız, ziyanlarını azaltmak için neler yapmalıyız? Bunlara odaklanmamız gerekiyor” dedi.
Haberler.com
