ANAYASA Mahkemesi’nin (AYM), Enis Berberoğlu için ikinci sefer verdiği ihlal kararının gerekçesi açıklandı.
Enis Berberoğlu’nun ikinci kere yaptığı ferdî başvuruyu görüşen AYM, Anayasa’nın 67’nci hususunda teminat altına alınan seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlal edildiğine, Anayasa’nın 19’uncu unsurunda teminat altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine karar vermişti. AYM’nin 21 Ocak’ta verdiği ihlal kararının münasebeti Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlandı. Kararın bir örneği hak ihlallerinin ortadan kaldırılması gayesiyle tekrar yargılanmasına başlanması, mahkumiyet kararının infazının durdurulması, ceza infaz kurumundan tahliyesinin sağlanması ve yine yapılacak yargılamada durma kararı verilmesi şeklindeki süreçlerin yerine getirilmesi için İstanbul 14’üncü Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderildi.
‘ADİL YARGILANMA HAKKININ AÇIK VE AĞIR BİR FORMDA İHLALİ’Gerekçeli kararda Berberoğlu’nun daha evvelki ferdi başvurusu için AYM’nin verdiği ihlal kararına dikkat çekilerek, ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için kararın gönderildiği İstanbul 14’üncü Ağır Mahkemesi’nin ‘yeniden yargılama yapılmasına yer olmadığına’, itiraz üzerine kararı inceleyen İstanbul 15’inci Ağır Ceza Mahkemesi’nin de ‘karar verilmesine yer olmadığına’ hükmettiği hatırlatıldı. Kararda, “Sonuç olarak AYM’nin ihlal kararının gereği derece mahkemelerince yerine getirilmemiştir. AYM’nin ihlal kararını gönderdiği birinci derece mahkemesinin yapması gereken, yine yargılamayı başlatarak ihlalin desteğini oluşturan mahkumiyet kararını ortadan kaldırmaktır. Öte yandan müracaatçının seçilme ve siyasi faaliyette bulunma haklarını kullanabilmesi için Anayasa’nın 83’üncü unsurunun dördüncü fıkrası uyarınca yargılamanın durmasına karar verilmesi gerektiği de izahtan varestedir” tespitlerine yer verildi. Kararın uygulanmaması halinde yargılamanın da bir manası olmayacağını vurgulanırken “Bir mahkemenin verdiği bağlayıcı nitelikteki bir kesin kararın daha sonra öteki mahkemeler yahut kamu gücünü kullanan başka bir devlet organı tarafından fonksiyonsuz hale getirilmesi, adil yargılanma hakkının sağladığı teminatları de ortadan kaldırır. Bu bağlamda hiç kuşkusuz AYM tarafından verilen kararların icra edilmemesi, ‘adil yargılanma hakkının’ açık ve ağır bir halde ihlali manasına gelmektedir” değerlendirmesi yapıldı.’ANAYASA AYM KARARLARINA DİRENME YETKİSİ VERMEMEKTEDİR’Kararda, Anayasa’nın 153’üncü unsurunun, AYM kararlarına uyma ve bu kararları değiştirmeksizin yerine getirme konusunda yasama, yürütme ve yargı organları ile yönetim makamlarına rastgele bir takdir yetkisi tanınmadığına yahut bu bahiste bir istisnaya yer vermediğinin altı çizildi. Mahkemelerin ve kamu gücünü kullanan başka organların AYM kararlarını uygulamaktan yahut gereğini yerine getirmekten kaçınamayacağına işaret edilen kararda, “Anayasa, AYM kararını yerine getirme yükümlülüğü altında olan kamu makamlarına ve somut olayda İstanbul 14’üncü Ağır Ceza Mahkemesi’ne AYM kararlarına direnme yahut bağlayıcılığını tartışma yetkisi vermemektedir. Anayasa’nın açık düzenlemesi ve ferdî müracaatın fonksiyonları nazara alındığında, AYM kararının uygulanmasının reddedilmesi ve metot hukukunun emrettiği metotlar izlenerek ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılmaması, Anayasa’nın 153’üncü unsurunun kelamıyla açıkça çelişen ve anayasa koyucunun iradesine karşıt bir yorum ve uygulama olmuştur” denildi.AYM’DEN BERBEROĞLU KARARI İLE İLGİLİ BASIN DUYURUSUÖte yandan gerekçeli kararın yayımlanması nedeniyle AYM’den basın duyurusu yapıldı. Duyuruda, “Anayasa’nın 153’üncü hususunda yer alan AYM kararlarının bağlayıcı olduğuna dair kararın rastgele bir istisnası bulunmamaktadır. Hasebiyle mahkemeler ve kamu gücünü kullanan öteki organlar, AYM kararlarını uygulamaktan yahut gereğini yerine getirmekten kaçınamaz. Anayasa, kamu makamlarına ve derece mahkemelerine AYM kararlarına direnme yahut bağlayıcılığını tartışma yetkisi vermemektedir. AYM kararının bağlayıcılığı, yapılması gerekenleri ve ihlalin sonuçlarını ortadan kaldıracak merciin belirlenmesini kapsar. AYM kararının uygulanmasının reddedilmesi ve ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılmaması, Anayasa ile açıkça çelişen ve anayasa koyucunun iradesine ters bir yorum ve uygulamadır. Anayasa’nın 67’nci hususunda teminat altına alınmış olan seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlal edildiği biçimindeki AYM kararına karşın ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılmaması müracaatçının birebir hakkının bir sefer daha ihlaline neden olmuştur” denildi.’Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlali’ ddiası yönünden yapılan değerlendirmede ise, derece mahkemelerinin verdikleri kararların Anayasa’ya alışılmamış olduğuna dikkat çekilerek, “Böylece müracaatçının ceza infaz kurumunda hükümlü statüsünün devam ettirilmesi hukuksal destekten mahrum hale gelmiş ve Anayasa’nın 83, 153 ve 19’uncu unsurlarına terslik oluşturmuştur” ifadesine yer verildi.’HUKUK DEVLETİNİN VARLIĞINDAN KELAM EDİLEMEZ’Anayasa’nın 2’nci unsurunda manasını bulan hukuk devletinin retorikten ibaret olduğuna işaret edilen basın duyurusunda şu tespitler yapıldı:
“Kamu gücünü kullanan organların, mahkemelerin ve bireylerin hukuka uygun davranmadıkları bir ülkede hukuk devletinin varlığından kelam edilemez. AYM kararlarının bağlayıcı olduğu istikametindeki Anayasa’nın 153’üncü unsurunun açık kararına karşın her ne sebep ve mülahaza ile olursa olsun yerine getirilmemesi hukukun üstünlüğü unsurunun ve bu unsurun temel alındığı anayasal nizamın ağır bir biçimde ihlali manasına gelmektedir. Bu kapsamda, türlü mazeretler ve hukuk tanımaz tavır ve davranışlarla bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin ihlal edilmesine ve mevcut ihlallerin sürdürülmesine neden olacak halde, Anayasa’nın öngördüğü hukuk sistemine karşı koyma manasına gelen keyfi kararlara hiçbir hukuk sisteminde müsaade edilemez. Bir hukuk devletinde anayasal kararlara uymamanın ilgililer açısından cezai, idari ve tüzel sorumluluklar doğuracağı açıktır. Anayasal sistemin korunması sırf AYM’ye ilişkin bir misyon değildir. Anayasal kurumların, kamu gücünü kullanan organların, gerçek yahut hukukî şahısların Anayasa’yı muhafaza ve anayasal kurallara sadakat gösterme yükümlülüğü bulunmaktadır. AYM’nin Kadri Enis Berberoğlu kararlarında tespit edilen hak ihlallerinin ortadan kaldırılması ve kararların gereğinin yerine getirilmesi sırf ilgili derece mahkemelerinin değil başta TBMM ile Yargıçlar ve Savcılar Heyeti olmak üzere kamu gücünü kullanan öteki organların da vazifesidir. Bu sebeple ihlal kararının ilgili kurumlara da gönderilmesi gerekir.”
Kaynak: Demirören Haber Ajansı / Aslıhan ALTAY KARATAŞ
Haberler.com
