Çilekli, limonlu, çikolatalı, fıstıklı, kaymaklı, kavunlu ve daha niceleri… Rengarenk imgeleri ve lezzetleriyle dondurma mahsusen yaz mevsiminde en sevilen tatlılar arasında birinci sıralarda mekanını alıyor. Üstelik içeriğinde, protein ve karbonhidrat başta olmak üzere; A, B6, B12, C, D, E ve K vitaminleri ile kalsiyum, fosfor, magnezyum, sodyum, potasyum, demir ile çinko üzere çok sayıda mineraller bulunduran dondurma nispeten da sağlıklı bir besin kaynağı. Ehil ve istikrarlı beslenme, vücudumuzun muhtaçlığı olan güç ve besin ögelerinin öğünlerde istikrarlı olarak alınması demek. Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Beslenme ve Diyet Eksperi Ezgi Hazal Çelik bu açıdan bakıldığında, “dondurmanın” yerinde ve istikrarlı beslenme nizamında yan verilebilecek bir tatlı alternatifi olabileceğine dikkat çekerek, “Un ve şekerden yapılan öbür hamurlu tatlı seçenekleriyle kıyaslandığında dondurma daha iyi bir alternatiftir. Lakin toplulukta hakikat sanılan kimi kusurlu haberler nedeniyle, dondurma fazla tüketildiğinde tartı artışı ile bel etrafının yağlanması; muteber koşullarda üretilmediğinde ve saklanmadığında ise besin zehirlenmesi ile buna bağlı gelişen karın ağrısı, ishal, kusma üzere farklı sıhhat sıkıntılarına yol açabiliyor” ihtarında bulunuyor.
Yanlış: Hafif bir tatlı olduğu için düşük kalorilidir, sınırsız yiyebilirim
Sahihi: Dondurmanın kalori bedeli, un ve şekerden yapılan öteki hamurlu tatlılara orantıyla çok daha düşük. Eşit ölçüdeki 100 gram baklava 412 kalori, meyveli cheesecake 344 kalori, sütlü çikolata 528 kalori güç sağlarken, 100 gr sade dondurma ise yaklaşık 200 kalori içeriyor. “Dondurmanın gayri tatlılarla kıyaslandığında, besin bedeli daha yüksek ve daha düşük kalorili bir seçenek olması, içerdiği şeker ve glikoz-fruktoz şurubu üzere tatlılık verici hususlarla yüksek yağ orantısına sahip olduğu gerçeğini unutturmamalı” diyen Beslenme ve Diyet Mütehassısı Ezgi Hazal Çelik kelamlarına şöyle devam ediyor: “Ayrıca dondurmanın üzerine eklenen ekstra çikolata sosları, meyve yahut meyve parçacıkları ile kuruyemişler, dondurmanın kalorisini 75-100 kalori arttırabiliyor. Bu nedenle dondurmanın tüketim sıklığına, ölçüsüne ve çeşidine dikkat edilmeli. Sağlıklı bir beslenme nizamında haftada 2-3 defa dondurma tüketilebilir. Kilo denetimi için light olarak üretilen şeker ve yağı azaltılmış dondurmalar tercih edebilir ya da meskende ek şeker eklemeden meyvelerle yapılabilir”
Yanlış: Dondurma kalsiyum kaynağıdır, süt noktasına tüketebilirim
Akıllıcası: Kemik ve diş sıhhatinde son nokta kıymetli rol oynayan kalsiyumun kaynakları belirlenirken emilimi etkileyen etmenlerin de birlikte düşünülmesi gerekiyor. Fosfor, kalsiyum üzere kemik ve diş sıhhatinin korunmasında kıymetli bir role sahip. Sütte olduğu üzere, kalsiyum ve fosfor birbirine eşit ölçülerde alındığında emilim nispetleri artıyor. Ana bileşeni süt olan dondurma, bu açıdan bakıldığında; birbirine eşit ölçüde kalsiyum ve fosfor içeriğiyle kalsiyum emilim nispeti yüksek bir tatlıdır. O denli ki yaklaşık 3-4 top dondurmada bulunan kalsiyum ölçüsü bir bardak (200ml) süt yahut yoğurttan alacağınız kalsiyum ölçüsüne eşdeğer. Beslenme ve Diyet Eksperi Ezgi Hazal Çelik, “Dondurma bir azık unsurudur, ana bileşeninin süt olması nedeniyle kalsiyum alımını destekler, fakat temel kaynağı olarak tüketilebilir diyemeyiz” ihtarında bulunarak, bunun nedenini şöyle anlatıyor: “Kalsiyum gereksinimini karşılamak için nizamlı dondurma tüketmek kolay şekerin alım ölçüsünü arttırarak, tartı artışının yanı sıra bel etrafı yağlanması ve bununla bağlı olan kronik marazların oluşum riskini yükseltebiliyor”
Yanlış: Dondurma çocukluk çağı obezitesine neden olabilir
Sahihi: Sağlıklı bir hayat sürdürmek için alınan güç ile harcanan gücün istikrarda tutulması gerekiyor. Yüksek şeker içeren besinlerin sık ve fazla tüketimi bu istikrarın artış istikametine kaymasına neden olarak çocukluk çağı obezitesi gelişiminde tesirli olabiliyor. Çocukların sevdiği bir yiyecek olan dondurmanın içerdiği protein, vitamin ve minerallerin yanı sıra şeker, glikoz-fruktoz şurubu ve yüksek yağ nispetine sahip olması nedeniyle tüketim sıklığının ve ölçüsünün azaltılması gerekiyor. Başkaca besin etiketi okunarak dondurmanın içerdiği şeker-enerji nispetine dikkat edilmesi kıymet taşıyor. Dondurma tüketim sıklığı ve ölçüsünün azaltılması çocuklarınızın gereksiniminden fazla şeker tüketmesinin ve obezite gelişim riskinin önüne geçecektir.
Yanlış: Açık sütten yapılan dondurma daha sağlıklıdır
Akıllıcası: Mikroorganizmaların üremeleri için iyi bir besi ortamı olan süt, sıcak havalarda kolay bozulabilen bir besindir. Bu nedenle mahsusen sıcak yaz günlerinde dondurmanın sıhhat ve hijyen kurallarına makul hazırlanmış olması çok kıymetli. Dondurma üretiminde kullanılan süt, en az pastörizasyon yahut pastörizasyona eş bedel bir ısıl süreç görmüş ve “Türk Azık Kodeksi – Çiğ Süt ve Isıl Süreç Görmüş İçme Sütleri Tebliği”nde belirtilen koşullara münasip olmalı. Açık alınan sütler, konut koşullarında uygulanan denetimsiz ve uzun müddet kaynatma süreciyle, barındırdıkları zararlı bakterilerden arındırılabiliyorlar. Ama içinde bulunabilecek vesair tehlike ögeler (örneğin, antibiyotik ve toksin) yok edilemiyor. Ayrıyeten sütün içeriğindeki B ve C vitamini ile folik asit üzere birçok değerli besin öğesi, pastörizasyon üzere müddet denetimli ısı tatbikine kıyasla daha fazla kayboluyor. Bu nedenle dondurmanın açık sütten değil, pastörize sütten yapılmış olması daha sağlıklı.
Yanlış: Pak bir tatlı olduğu için diyabet hastaları da rahatlıkla yiyebilir
Akıllıcası: Kıymetli bir sıhhat sorunu olan diyabette beslenme tedavisinin ana gayesi, kan şekeri dengesizliklerinin önüne geçilmesi. Beslenme ve Diyet Kompetanı Ezgi Hazal Çelik, “İnsülin kan şekeri seviyelerini düzenleyen hormondur ve en değerli uyaranı, tüketilen besinlerin karbonhidrat içeriğidir” haberini vererek kelamlarına şöyle devam ediyor: “Dondurma, içerdiği şeker ve glikoz-fruktoz şurubu nedeniyle tüketildikten sonra sindirim kanalından çok süratli emilerek kana karışıyor ve insülin seviyelerinin süratle yükselmesine yol açıyor. Diyabet üzere insülinin zayıf salgılanması ya da vücutta aktif kullanılamaması üzere bir hastalık durumunda, alınan karbonhidrat kullanılamıyor ve diyabetin neden olduğu komplikasyonların gelişme riski artabiliyor. Lakin bu olumsuz tesirler, tüketim sıklığı ile ölçüsüne dikkat edilerek ve günlük diyete adapte edilmiş bir beslenme tertibiyle önlenebiliyor. Diyabet hastalarının kendilerine müsait porsiyonlarda süt/yoğurt ve meyvelerle, olağan şeker kullanmadan meskende yapabilecekleri dondurmaları tercih etmeleri daha elverişli olacaktır”
Sağlıklı Dondurma Tanımı
Materyaller:
1/2 büyük uzunluk donmuş muz
6 adet donmuş çilek yahut 1/2 çay bardağı böğürtlen
2 yemek kaşığı süt (tercihe nazaran laktozsuz yahut bitkisel süt) yahut 1 yemek kaşığı yoğurt
Yapılışı:
Donmuş meyveleri blenderden geçirin.
Meyveler parçalanıp, birbirine yapışmaya başladığında süt yahut yoğurdunuzu ekleyerek pürüzsüz bir kıvam yere kadar blenderden geçirmeye devam edin.
Pürüzsüz kıvam aldığında bir dondurma kabına alarak tercihinize nazaran 30 dakika buzlukta dinlendirdikten sonra yahut derhal tüketebilirsiniz.
Kaynak: Bültenler
Haberler.com
