Hataylı ipek böceği yetiştiricisi Emel Duman, yıllar sonra bulduğu nesli tükenme tehlikesiyle karşı zıdda olan “Hatay Sarısı” ırkı ipek böceklerini korumak ve neslini sürdürebilmek için akademisyenlerin de desteğiyle savaş veriyor.
Ninesinden öğrendiği ipekçiliği yıllardır sürdüren ve meskeninin bodrumunu adeta ipek böceği yuvasına dönüştüren 54 yaşındaki Duman, kesimde geçmişte yaygın olarak yetiştirilen ama sürdürülmediği için nesli tükenme tehlikesiyle karşı zıdda olan Hatay Sarısını bulabilmek için ağır efor harcadı.
Yaklaşık 7 yıl boyunca ortamdaki tüm ipek böceği yetiştiricileri ile muhabereye geçen Duman lakin geçen yıl yaşlı bir ipekçiden Hatay Sarısı’nı temin etti.
Konutuna getirdiği Hatay Sarısı’na adeta bir bebek üzere bakan Duman, yıllar sonra bulduğu böceklerden bu yıl birinci kozaları almanın memnunluğunu yaşıyor.
Kendine has rengiyle ön plana çıkan böcek, tekrar yaşatılması ve yaygınlaştırılması için üç üniversiteden akademik takımın desteğiyle biyolojik ve morfolojik açıdan mercek altına alındı.
“Geleneğimizin yaşamasını gaye edindim”
İpek böceği yetiştiricisi Duman, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Hatay Sarısı’nı bulabilmek için 7 yıldır köy köy gezdiğini ve ahir bulduğunu anlattı.
Sarı kozaları bulduğunda çok memnun olduğunu aktaran Duman, şöyle devam etti:
“Onları koza olarak bulduk ve getirdik. Bu sene de birinci böceklerini görebildik, onlar da kozalarını ördü ve çok verimli oldu. Hatay Sarısı’nın bendeki meali çok büyük zira bunlar bizim geleneğimiz, dedelerimiz, ninelerimiz daima bunları üretmiş. Ben de geleneğimizin yaşamasını maksat edindim. Üniversiteden öğretmenlerimizden da destek gördüm. Benim kadar bu işe kıymet veren kişileri görünce inanılmaz mesrur oldum. Onlardan ilmî olarak öğreneceğim çok şey var. Biz üniversitedeki öğretmenlerimizle birlikte Hatay Sarısı’nı yaşatmak ve daha ileriye taşımak için daima bir arada ortak bir çalışmaya el attık.”
Ilmî araştırma, sürdürülebilirliğe ek sunacak
Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi (MKÜ) Şık Sanatlar Fakültesi Klâsik Türk Sanatları Kısmı Tabip Tedrisat Üyesi Berna İleri de Hatay Sarısı’nın lokal bir ırk olduğunu söyledi.
Bu ırkın Tarım ve Orman Bakanlığı Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar tarafından tescillendiğini ama günümüzde kaybolmaya başladığını aktaran İleri, “Türkiye’de ve dünyada üretilen ipek böceği ve kozalarının yüzde 95’i beyaz kozadır. Hatay Sarısı ise lokal bir ırk ve sarı-turuncu olarak 18 renk tonunu elde ettik. Bu cins maatteessüf son yıllarda gerek ehemmiyet verilmemesi gerekse öbür sebeplerden kaybolmaya başlamış. Emel Duman sayesinde onlara ulaştık ve Hatay Sarısı’nı bir araştırma girişimi olarak geliştirmeye karar verdik.” dedi.
Hatay MKÜ, Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) ve İzmir Iktisat Üniversitesi’nden meydanında kompetan akademisyenlerle Hatay sarısını yumurtasından dokumasına kadar biyolojik ve morfolojik açıdan incelediklerini belirten İleri, böylelikle hem Hatay Sarısı’na dair haberlerin güncellenmesini hem de tekrar üretiminin yaygınlaştırılmasını amaçladıklarını anlattı.
Mahallî ve ulusal pahaların çok kıymetli olduğuna işaret eden İleri, “Hatay Sarısı üzere lokal bir ırk bizlere farklılık ve kırsal kalkınmada da yenilik getirecektir. O yüzden biz şimdilik bunların en başından en sonuna kadar incelemekteyiz. Daha sonra bu ilmî olgularla birlikte Hatay Sarısının haberlerini güncelleyip üreticilerimizle bu yumurtaları paylaşacağız.” dedi.
Kaynak: AA
Haberler.com
