Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi ve Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara ve Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mehmet Şişman, iktisadın doruğuna yapılan yeni atamaları ve muhtemel tesirlerini Sputnik’e kıymetlendirdi.
YENİ DEVİRDE TÜRK İKTİSADININ SEYRİ NASIL OLACAK?
Yeni görevlendirmeler nasıl bedellendiriliyor? 19 Kasım‘da yapılması beklenen faiz artışı piyasaları nasıl etkileyecek? Faiz artırımı kısa vadede meseleleri çözer mi? Orta ve uzun vadede iktisat siyaseti nasıl belirlenmeli? Albayrak’ın öncülüğündeki üretim iktisadı gayretleri yine tam finansallaşmaya mı dönüşecek? Bunlar üzere birçok soru cevap arıyor. Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi ve Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara ve Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mehmet Şişman, iktisattaki yeni periyodu kıymetlendirdi.
“EKONOMİDE KLÂSİK YAKLAŞIMA DÖNÜLÜYOR”
Prof. Dr. Kara, yeni atamalarla ilgili yaptığı değerlendirmede, “Yeni atanan isimler, iktisatta klasik yaklaşımı yansıtan tecrübeli bürokratlar devrine geçiş yapıldığını düşündürüyor. Gerek Lütfi Beyefendi ve Naci Bey’i gerekse Plan ve Bütçe Kurulu Başkanlığı’na atanan Cevdet Bey’i devlet terbiyesi almış, kurum kültürüne sahip iyi niyetli bürokratlar olarak tanıyorum. Bununla birlikte, genel manada mevcut yönetişim sisteminde kuvvetler ayrılığı konusu çözülmeden işlerinin hayli sıkıntı olduğunu vurgulamak lazım” dedi.
“YENİ DEVİRDE BİRTAKIM HUSUSLARDA DEĞİŞİM İHTİMALİ YÜKSEK”
“Fakat birtakım mevzularda yeni periyotta değişimler olma ihtimali yüksek” diye devam eden Prof. Dr. Kara, şunları ekledi: “Örneğin; açıklanan resmi bilgilerin kalitesine olan itimat bir ölçü toparlanacaktır. Bu devirde kurumların kapasitesinden nispeten daha fazla yararlanılacaktır. Alışılmış burada kısa vadede 19 Kasım’daki faiz kararı kıymetli olacak. Faiz artırımı ve sadeleşme gerektiği kesin, lakin bence burada faiz artırımının yanı sıra Merkez Bankası’nın temel aracı konusunda elinin rahat olduğu sinyalinin verilebilmesi de çok kritik. Bunun için de en zirvede bir yaklaşım değişikliği olduğuna dair işaretler alabilmeliyiz. Eylül ayında yazdığım bir yazıda şunu sormuştum: Yakın devirde düşük faiz ısrarından vazgeçilmesi kalıcı bir zihniyet değişiminin mi işareti? Yoksa rezervlerdeki süratli erime ve ödemeler istikrarı riskleri nedeniyle atılan zoraki bir geri adımı mı yansıtıyor? Önümüzdeki periyotta atılacak adımlarda bu sorunun karşılığını arayacağız.”
“19 KASIM’DAKİ TOPLANTIDAN BİR FAİZ ARTIRIMI BEKLİYORUM”
Gelecek PPK toplantısına ait görüşlerini paylaşan Prof. Dr. Şişman ise “Türkiye’nin kısa vadede sorunu acil” dedi ve şunları ekledi:
“Faiz oranını bir modül yükseltmeden likidite meselesini çözmek ve dolarizyonu engellemek çok güç. Ekim ayındaki PPK toplantısında da bir ölçü faiz artırılması gerekiyordu. Merkez Bankası geçen toplantı öncesi bunu iktisatçı ve finansçılara da sordu. Tamamı, ‘faiz artışı gerekli’ dedi. Fakat çıkan karar sürpriz oldu. 19 Kasım’daki toplantıda birinci yapılması gereken, likiditeyi düzenlemek ve para talebini yönetmektir. Türk Lirası eksik bedelde ve o eksik kıymet Türkiye için hiç iyi bir durum değil. Bunu engelleyecek bir faiz aracı varsa bunu vaktinde ve tesirli bir formda kullanmak gerekiyor. Ben de 19 Kasım’daki toplantıdan bir faiz artırımı bekliyorum.”
Ayakları yere basan bir iktisat için uzlaşı ile oluşturulmuş kısa vadeli bir programın gerekli olduğunun altını çizen İktisatçı Prof. Dr. Şişman, bunun akabinde orta ve uzun vadeli programlar hazırlanması gerektiğini belirtti.
“ÇOK YÜKSEK FAİZ ARTIŞI YANLIŞ OLUR”
Para siyasetlerinin kredibiliteyi sağlayacak formda tesis edilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Şişman, “19 Kasım’daki toplantıda çok yüksek bir faiz artışı da mutlaka yanlış olur. Deneyerek gitmek gerekir. Mesela 200 baz puanla başlanabilir. Devlet bunu yapmazsa döviz kuru artışından gelen yük, enflasyon üzerinde baskı yapıyor ve daha büyük bir sorun ortaya çıkıyor” tabirlerini kullandı.
YEP DEVAM ETMELİ Mİ?
Berat Albayrak’ın dümeni finansallaşmadan üretime kırmasının telaffuzda kaldığını söz eden Prof. Dr. Şişman, kısa vadede acil tedbirler alınsa da orta ve uzun vadede üretim programının devam etmesi gerektiğini belirtiyor. Bu hususa ait görüşleri şöyle:
“Biz, 1989’dan beri finansallaşmaya açıldık ve ortada bir başımızı vuruyoruz. Bazen kaçınılmaz olarak krizler de geliyor ve bunları engellemek için çalışmak gerekiyor. Orta ve uzun vadeli finansallaşmanın makus tesirlerinden kendimizi arındırmalıyız. Artık bankaların iktisatta merkez olması yavaş yavaş ortadan kaldırılmalıdır. Berat Albayrak’ın telaffuzları yerinde ve iyi ama uygulamada finansallaşmayla çelişiyordu. Siz birebir vakitte krediyi de yönetmeye çalışıyorsunuz fakat krediyi yönetirken dalların tam isteğini bilmiyorsunuz. Uygun bir planlama ile üretimi canlandırmanın yolları aranmalıydı. Pandemi natürel bir kriz yarattı. Bu kriz, dördüncü çeyrekte de görülecek. Dördüncü çeyrekteki pandemi kırılması, ikinci çeyrekteki kadar olmayacak fakat yeniden de olacak. Avrupa’da yüzde 4’lük bir kırılma bekleniyor. Onun için iktisatta birden ansızın bir coşma şu anda mümkün değil. Bu mevzuda da faiz oranı bir düzenleyici olacaktır. Olağan gelişmekte olan ülkelerin hepsi faiz oranını artırmıyor ancak biz hazırlıksız yakalandık ve kırılgandık. Bu nedenle bunu yapmak zorundayız. Finansallaşma bizi çok güç yollara yanlışsız götürdü. Türkiye’de bankalar tek kelam sahibi olmamalı. Banka kârları coşarken tarım üzere alanlarda çiftçiler sıkıntı duruma düşmemeli.”
“MUHALEFETLE BİRLİKTE ÇALIŞILMALI”
Ülkeye sermaye girişleri için döviz kurunun bir teminat olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Şişman, bunun için uzun vadede sabit kurun gelebileceğini ekledi. Yalnızca sermaye girişine dayalı bir büyüme öngörmediğini de belirten Prof. Dr. Şişman, “İçerideki kaynaklarımızı gelir dağılımı düzelterek yapmalıyız. Birinci etapta gayrimenkul kıymet artışı vergisi tekrar devreye sokulmalıdır. Toplumda fakirlik artarken kimi insanların zenginliği çok artarsa bu olmaz. Muhalefetle birlikte çalışarak iktisat siyasetleri hazırlamak gerekiyor. Birlik ve beraberliğe her zamankinden daha çok gereksinim var. İtimadı ve hukuku tekrar tesis etmeliyiz. Bunu istersek yapabiliriz ve bunu yaparak ekonomik zorluğu aşabiliriz” dedi.
YENİ ATANAN İKİ İSİMDEN DİKKAT ÇEKEN AÇIKLAMALAR
Türk iktisadının seyrinde, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası’ndaki yeni görevlendirmeler ile değişim bekleniyor. Bu açından gözler yeni Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan ve Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal’a çevrilmişken onlardan da dikkat çeken açıklamalar geldi.
Ağbal, “19 Kasım’daki Para Siyaseti Konseyi (PPK) toplantısına kadar mevcut durum ve beklentiler gözden geçirilip gelişmeler de yakından takip edilerek; oluşacak data ve değerlendirmeler ışığında gerekli siyaset kararları alınacaktır” açıklamasıyla piyasalara bildiri verirken, Elvan ise yazılı açıklamasında şu noktalara dikkat çekti:
“İktisat siyasetlerimizin temeli, büyüme ve istihdamı artırma maksadıyla memleketler arası normlara uygun, şeffaf, öngörülebilir, hesap verebilir siyasetlerin tasarımı ve uygulanmasının sağlanmasıdır. Türkiye kurala dayalı işleyen bir piyasa iktisadı geleneğine sahiptir. Kıymetli olan kurumların güçlendirilmesi, kuralların tesirli bir biçimde işletilmesidir. Bu kapsamda, oluşturacağımız siyasetlerde ilgili tüm tarafların katkısını alarak istişareye dayalı, iştirakçi bir anlayışla hareket edeceğiz. Önümüzdeki devirde makroekonomik istikrarı koruma ederek büyüme ve istihdama yeni bir ivme kazandıracağız. Öncelikli olarak ele aldığımız enflasyonla çaba sürecini, maliye siyasetleri ve başka tüm araçlarımızla kararlı bir biçimde destekleyeceğiz. Mali disiplini koruyarak gerçekçi bir risk idaresi ile kamu finansmanının kalitesini artıracağız.”
Haberler.com
