BBC Farsça Servisi’nin araştırması, İran’da koronavirüs salgınından ölenlerin sayısının hükümetin açıkladığından üç kat fazla olduğunu ortaya çıkardı. Hükümetin kendi kayıtları, 20 Temmuz prestijiyle Covid-19’dan ölenlerin sayısının yaklaşık 42 bin olduğuna işaret ediyor. İran Sıhhat Bakanlığı’nın açıkladığı meyyit sayısı ise 14 bin 405. Yeniden hükümetin elindeki datalara nazaran hadise sayısı da Sıhhat Bakanlığı’nın açıkladığı üzere 278 bin 827 değil; 451 bin 024.
İran, salgının başlangıcında Çin’in akabinde en fazla koronavirüs olayının görüldüğü ülke pozisyonundaydı. Ülkede son haftalarda olay sayısında yine artış dikkat çekiyor.
BIRINCI HADISE YAKLAŞIK BİR AY SONRA AÇIKLANDI
BBC’ye sızdırılan liste ve tıbbi kayıtlara nazaran ülkede koronavirüsten birinci vefat 22 Ocak’ta görüldü. Hükümet birinci hadisenin bu tarihten yaklaşık bir ay sonra görüldüğünü açıklamıştı.
Salgının başlangıcından bu yana hükümetin açıkladığı sayılar kuşkuyla karşılanıyordu. BBC’nin araştırması ulusal ve bölgesel düzeydeki olay ve meyyit sayıları ortasında tutarsızlık olduğunu gösteriyor.
AÇIKLANAN DATALAR, KAYITLI OLANLARLA UYUŞMUYOR
Dünya genelinde, ülkelerin test kapasitesinin yetersiz olması nedeniyle gerçek meyyit sayısının açıklanan datalara yansımadığı biliniyor. Lakin İran’da hükümetin elinde tüm ölümlerin kayıtları olmasına karşın sayıları daha düşük açıklandığı belirtiliyor.
Bilgiler, BBC’ye kimliği bilinmeyen bir kaynak tarafından gönderildi. Bu bilgiler, İran genelinde hastanelere girişi yapılan günlük hasta sayıları, bu bireylerin isimleri yaşları, cinsiyetleri, hastalık belirtileri, hastanelerde kaldıkları mühlet ve diğer hastalıkları olup olmadığı üzere bilgiler içeriyor.
SİYASİ OYUNLARIN SON BULMASI İÇİN DATALARI PAYLAŞMIŞ
Kaynak, “gerçeklerin açığa çıkması ve pandemi üzerindeki siyasi oyunların son bulması için” bu dataları BBC’yle paylaştığını söylüyor. BBC, bu kaynağın bir devlet vazifelisi olup olmadığını ya da bu datalara hangi yollarla ulaşıldığını teyit edemedi; fakat BBC Farsça Servisi’nin araştırması, listede yer alan kimi meyyit ya da sağ hastaların isimlerinin gerçek olduğuna işaret ediyor. Bu kayıtlarla hükümetin açıkladığı sayılar ortasındaki tutarsızlık, gerçek meyyit sayısına ait hesaplamalarla da uyumlu görünüyor.
BBC’ye sızdırılan bilgilere nazaran, başşehir Tahran’da 8 bin 120 kişi hayatını kaybetti. Salgının başladığı kent olan Kum’daki meyyit sayısı ise 1419. Ülke genelinde ölenlerin 1916’sının birçok Afgan olan yabancılardan oluştuğu görülüyor. Mart ortası prestijiyle, kayıtlara geçen meyyit sayısı, hükümetin açıkladığı sayılardan beş kat fazla.
BBC’nin konuştuğu kimi hekimler, sıhhat bakanlığının güvenlik ve istihbarat ünitelerince baskı altına alındığını söylüyor.
SAYILAR NEDEN GİZLENDİ?
Salgın 1979 İran İslam Ihtilali’nin yıldönümü ve parlamento seçimlerine rastladı. Kimi uzmanlara nazaran bunlar, İran hükümetinin halk dayanağını gösterebileceği değerli fırsatlardı ve idare virüsün bunu riske atmasını istemedi. Dini başkan Ayetullah Ali Hamaney, kimi bireylerin salgını kullanarak seçimleri baltalamak istediğini öne sürdü. 21 Şubat’taki seçimlerin birinci çeşidi yüzde 42 iştirakle yapıldı. İkinci çeşit 11 Eylül’e ertelendi.
Salgından evvel İran hükümeti bir dizi krizle karşı karşıyaydı. Kasım 2018’de akaryakıt fiyatlarının bir gecede yüzde 50’den fazla artırılması insanları sokağa dökmüş, protestolarda birkaç gün içinde yüzlerce kişi hayatını kaybetmişti.
İran Ihtilal Muhafızları Kudüs Gücü Kumandanı Kasım Süleymani 3 Ocak’ta ABD tarafından öldürülmüştü.
Ataktan sonra alarma geçen İran Silahlı Kuvvetleri, kazara bir Ukrayna yolcuğu uçağını düşürmüş, uçaktaki 176 şahıstan kurtulan olmamıştı.
Haberler.com
