1453’te Osmanlı Devleti devrinde fethedilen İstanbul, 1. Dünya Savaşı’nda mağlubiyetin kabul edilmesiyle İtilaf Devletleri tarafından işgal atına girmiştir. İstanbul’un Kurtuluşu hangi tarihte kutlanır? İstanbul’un Kurtuluşu tarihi ve kıymeti nedir?
İTİLAF DEVLETLERİNİN İSTANBUL’U İŞGAL ETMESİ
Osmanlı Devleti ve müttefikleri 1. Dünya Savaşı’nda yenilgiyi kabul ederek savaştan çekilmiştir. 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması‘na dayanarak İtilaf Devletleri 13 Kasım 1918’de donanmalarını Haydarpaşa önüne demirlemiştir. 1918’de başlayan işgal, 16 Mart 1920 yılında resmi bir işgale dönmüştür.
ATATÜRK İSTANBUL’UN İŞGALİ HAKKINDA NE DEMİŞTİR?
Mustafa Kemal Paşa, Adana treninden inerek Haydarpaşa rıhtımına gelmiştir. Düşman gemilerinin zafer bayrakları açtığını ve topları İstanbul’a çevirerek limana girdiklerini gördüğünde “Geldikleri üzere masraflar.” demiştir.
İSTANBUL’UN İŞGALİ KAÇ YIL SÜRMÜŞTÜR?
İttifak Devletlerinin yenilgiyi kabul etmesi üzerine imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması sonucu işgal edilen İstanbul’un işgali 5 yıl sürmüştür.
İSTANBUL’UN KURTULUŞU
Yunanlıların İzmir’de Fahrettin Paşa komutanlığında ağır mağlubiyete uğratılması sonucu, Türk Süvari Ordusu süratle Çanakkale’ye hakikat ilerlemeye başladı. Çanakkale’de ise İngiliz ordusu General Harrington’un buyruğuyla savunma konumu alır.
İngilizler, Çanakkale’ye gerçek ilerleyen donanmaya karşılık TBMM hükümetiyle muahede yolları aramaya başladı. İstanbul ve Çanakkale boğazlarının kontrol hakkını isteyen Ankara hükumeti, İngiliz başbakanı Lloyd George’un reddiyle karşılaştı. Winston Churchill’in başını çektiği bir küme bakan bu karara reaksiyon göstererek istifa etti.
İzmir cephesinde, İzmir’in Kurtuluşu’ndan sonra padişah Vahdettin ve Damat Ferit Paşa Eylül 1922’de ülkeden gitti. 2 Ekim 1923’de işgal kuvvetleri İstanbul’u terketti. 6 Ekimde Selahattin Adil komutasındaki Türk ordusu İstanbul’a girdi.
Kurtuluş Savaşı’nın zaferle bitmesinden sonucunda Refet Beyefendi komutasındaki Türk birliği İstanbul’a girdi fakat işgale resmi olarak son veremedi.
18 Eylül 1923 tarihinde Batı Anadolu büsbütün düşmanlardan temizlenerek Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalandı. Bun antlaşma sayesinde İstanbul, Boğazlar Bölgesi ve Doğu Trakya kurtarıldı.
Sonrasında Lozan Barış Antlaşması imzalandı. Antlaşma yeterince düşman askerleri altı hafta sonra yani 4 Ekim 1923 tarihinde düzenlenen bir merasimle Türk Bayrağı’nı selamlayarak İstanbul’danayrıldılar.
İstanbul’un işgali 5 yıl sürmüştür. 5 Ekim 1923 tarihinde Türk Ordusu, kentin Anadolu yakasına gelmiştir. Türk Ordusu coşkulu bir bayram havasında, sevinç gözyaşları ortasında 6 Ekim 1923 tarihinde işgale son vermiştir.
İSTANBUL’UN KURTULUŞU AKTIFLIĞI | İSTANBUL’UN KURTULUŞU MÜZAYEDE
MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI NEDİR?
Mondros Mütarekesi ya da Mondros Ateşkesi, I. Dünya Savaşı sonunda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri ortasında imzalanan mütarekename (mütareke belgesi). Osmanlı İmparatorluğu ismine Bahriye Nazırı Rauf Beyefendi tarafından, Limni adasının Mondros Limanı’nda demirli Agamemnon zırhlısında 30 Ekim 1918 akşamı imzalanmıştır. Bu antlaşma ile bir arada Osmanlı İmparatorluğu fiilen sona ermiştir.
Mütareke, Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkımından sonra kurulan Türkiye’nin çerçevesini çizen birinci milletlerarası doküman olarak kıymet taşır. Türk Kurtuluş Savaşı’nın siyasi manifestosu olan Mîsâk-ı Ulusal Beyannamesinin birinci hususu, “30 Ekim 1918 tarihli mutabakatın çizdiği hudutlar dahilinde, dinen, ırkan ve emelen müttehit [birleşik] Osmanlı İslam ekseriyetiyle meskûn bulunan aksamın tamamı, fiilen ve hükmen gayrı kabil-i tecezzi bir küldür [bölünmez bir bütündür].” demek suretiyle, Ulusal Uğraş’ın amacı olan ulusal varlığı Mondros Mütarekenamesine gönderme yaparak tanımlar.
MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI UNSURLARI
1- Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının açılması, Karadeniz’e serbestçe geçişin temini ve Çanakkale ve Karadeniz istihkamlarının İtilaf Devletleri tarafından işgali sağlanacaktır.
2- Osmanlı sularındaki bütün torpil tarlaları ile torpido ve kovan mevzilerinin yerleri gösterilecek ve bunları taramak ve kaldırmak için yardım edilecektir.
3- Karadeniz’deki torpiller hakkında bilgi verilecektir.
4- İtilaf Devletlerinin bütün esirleri ile Ermeni esirleri kayıtsız kuralsız İstanbul’da teslim olunacaktır.
5- Hudutların korunması ve iç asayişin temini dışında, Osmanlı ordusu derhal terhis edilecektir.
6- Osmanlı harp gemileri teslim olup, gösterilecek Osmanlı limanlarında gözaltında bulundurulacaktır.
7- İtilaf Devletleri, güvenliklerini tehdit edecek bir durumun ortaya çıkması halinde rastgele bir stratejik yeri işgal etme hakkına sahip olacaktır.
8- Osmanlı demiryollarından İtilaf Devletleri istifade edecekler ve Osmanlı ticaret gemileri onların hizmetinde bulundurulacaktır.
9- İtilaf Devletleri, Osmanlı tersane ve limanlarındaki vasıtalardan istifade sağlayacaktır.
10- Toros Tünelleri, İtilaf Devletleri tarafından işgal olunacaktır.
11- İran içlerinde ve Kafkasya’da bulunan Osmanlı kuvvetleri, işgal ettikleri yerlerden geri çekilecekler.
12- Hükûmet haberleşmesi dışında, telsiz, telgraf ve kabloların kontrolü, İtilaf Devletlerine geçecektir.
13- Askeri, ticari ve denizle ilgili unsur ve materyallerin tahribi önlenecektir.
14- İtilaf Devletleri kömür, mazot ve yağ unsurlarını Türkiye’den temin edeceklerdir. (Bu unsurlardan hiçbiri ihraç olunmayacaktır.)
15- Bütün demiryolları, İtilaf Devletlerin zabıtası tarafından denetim altına alınacaktır.
16- Hicaz, Asir, Yemen, Suriye ve Irak’taki kuvvetler en yakın İtilaf Devletlerinin kumandanlarına teslim olunacaktır.
17- Trablus ve Bingazi’deki Osmanlı subayları en yakın İtalyan garnizonuna teslim olacaktır.
18- Trablus ve Bingazi’de Osmanlı işgali altında bulunan limanlar İtalyanlara teslim olunacaktır.
19- Asker ve sivil Alman ve Avusturya uyruğu, bir ay zarfında Osmanlı topraklarını terk edeceklerdir.
20- Gerek askeri teçhizatın teslimine, gerek Osmanlı Ordusunun terhisine ve gerekse nakil vasıtalarının İtilaf Devletlerine teslimine dair verilecek rastgele bir buyruk, derhal yerine getirilecektir.
21- İtilaf Devletleri ismine bir üye, iaşe nezaretinde çalışacak bu devletlerin muhtaçlıklarını temin edecek ve isteyeceği her bilgi kendisine verilecektir.
22- Osmanlı harp esirleri, İtilaf Devletlerinin nezdinde kalacaktır.
23- Osmanlı Hükûmeti, merkezi devletlerle bütün alakalarını kesecektir.
24-Altı vilayet ismi verilen yerlerde bir karışıklıklık olursa, vilayetlerin rastgele bir kısmının işgali hakkını İtilaf Devletleri haiz bulunacaktır.
25-Müttefiklerle Osmanlı Devleti ortasındaki savaş, 1918 yılı Ekim ayının 31 günü mahalli saat ile öğlen vakti sona erecektir.
Haberler.com
