Şu anda dünyayı tehdit eden koronavirüs, Çin’de ortaya çıkan birinci halinden biraz farklı.
Resmi ismi Sars-Cov-2 olan ve dünya umumunda büyük darbe vurmayan virüs mutasyon geçiriyor.
Gelgelelim bilim kişileri, binlerce mutasyon ya da virüsün genetik materyalinde değişiklik belirlerken, şu ana dek yalnızca birinin bir olasılıkla virüsün davranışını değiştirebileceği belirtiliyor.
Burada hayati sorular; bu virüsü kişilerde daha bulaşıcı ya da ölümcül bir hale getirebilir mi ve bu gelecekte bulunacabilecek bir aşının muvaffakiyetini tehdit edebilir mi?
Aslında koronavirüs, grip üzere virüslere kıyasla çok yavaş değişiyor. Nüfustaki görece düşük seviyelerde bağışıklık, aşı ve çok faal bir tedavi olmaması nedeniyle, virüsün üzerinde kendini adapte etme baskısı yok.
Şu anki haliye aslında dolaşımda kalabiliyor.
Wuhan’da başlayan salgından bir vade sonra, muhtemelen İtalya’da virüsün hücrelerimize girmek için kullandığı “dikenlerini” oluşturan proteinde görülen ve D614G ismi verilen kayda kıymet bir mutasyon görüldü. Artık dünyadaki virüs numunelerinin yüzde 97’sinde laf konusu.
Evrimsel avantaj
Burada soru, bu mutasyonun ağır görülmesinin, virüse bir avantaj sağayıp sağlamadığı.
Virüslerin o denli büyük planları yok. Daima mutasyon geçirirler ve birtakım değişiklikler üremelerine yardımcı olurken, kimileri maniler. Oburlarının ise rastgele bir tesiri olmaz. UCL’den Dr. Lucy van Dormp “Virüsün kendini kopyalamasının bir yan ürünü” diyor.
Ortaya çıkan bu mutasyonun yaygın görülmesinin nedeni, salgının başlangıcında ortaya çıkıp, yayılması olabilir.
Dr van Dorp ve ekibine nazaran yaygın görülmesinin nedeni büyük ihtimalle bu. Ama bu görüş giderek daha tartışmalı bir ha alıyor.
Virologların kıymetli bir kısmı, Sheffield Üniversitesi’nden Dr.Thushan da Silva üzere, virüsün bu versiyonunun, bir evvelki haline kıyasla evrimsel bir avantajı bulunduğunu söylemek için erken olduğu görüşünde.
Da Silva, “daha bulaşıcı” olduğunu söyleyebilmek için çok erken olduğunu, fakat “etkisiz olmadığı” konusunda de emin olduğunu söylüyor.
Florida’daki Scripps Üniversitesi’nden Profesörler Hyeryun Choe ve Michael Farzan, laboratuvar koşullarında, mutasyona uğramış virüsün, uğramamışlara kıyasla insan hücrelerine girmekte daha iyi olduğunu belirtiyor.
Diken proteinindeki değişiklikler, virüsün hücreye daha iyi yapışıp, daha iyi ve dinamik faaliyet göstermesini sağladığını vurguluyorlar.
Fakat çizgiyi de tam buraya çekiyorlar.
haberler.com/haber/2020/07/19/mutasyonlar-koronavirusu-daha-bulasici-hale-2-13433354_o.jpg”/>
Prof Farzan, bu virüslerdeki diken proteinlerinde “daha büyük bulaşıcılıkla koordinasyonlu bir değişiklik görüldüğünü” ama bunun kanıtlanmadığını vurguluyor.
Laboratuvar sonuçları
New York Üniversitesi’ndeki Gen Teknoloji Merkezi’nde gen değiştirme teknolojisi Crispr üzerinde çalışan Prof. Neville Sanjana, bir adım daha öteye gitti.
Ekibi virüsteki protein dikenindeki mutasyonu gerçekleştirdi ve insan dokusu hücrelerinde, Wuhan salgınında görülen virüsle kıyasladı. Sanjana, en azından laboratuvar ortamında mutasyona uğramış virüsün, yepyeni virüse kıyasla daha bulaşıcı olduğuna inanıyor.
Fakat Dr. van Dorp bunun gerçek hastalara bulaşma konusunda ne kadar mealli olacağının net olmadığını vurgulayor.
Prof. Farzan ise kayda paha biyolojik farklılıkların, mutasyona uğramış hücrelerin yayılmakta daha başarılı olduğu görüşünü desteklediğini vurguluyor.
Laboratuvar ortamı dışında, bu mutasyonun kişilerde daha bulaşıcı olduğunu gösteren, direkt olmayan kanıtlar var. İki çalışma, mutasyona uğramış virüsü kapan hastalardaki virüs yükünün daha fazla olduğu sonucuna vardı. Bu da daha bulaşıcı olduklarını gösteriyor olabilir.
Lakin bu virüsü kapanların marazı daha ağır geçirdiği ya da hastanede daha uzun kaldıklarına yönelik bir kanıt bulamadılar.
Umumi olarak, virüsün daha bulaşıcı olması daha ölümcül olduğu manasına gelmiyor. Aslında bunun tam karşıtı gerçek. Koronavirüsün illeti daha hafif ya da ağır geçirtecek biçimde mutasyona uğradığı tarafında bir kanıt yok.
Üsteli, virüs yükü de virüsün yalnızca bir şahsa nasıl geçtiğine işaret eden bir gösterge. Başkalarına bulaşmada ne kadar dinamik olduğunu açıklamıyor.
Mutasyon, salgının kendisi oldu
Nüfusa bir bütün olarak bakıldığında, virüsün daha bulaşıcı ya da daha az bulaşıcı olduğunu gözlemlemek çetin. Salgının güzergahı, karantina üzere müdahalelerle büyük değişikliğe uğratıldı.
Fakat mütehassıslar, mutasyona uğramış virüsün Çin de dahil olmak üzere, her mahalde daha hakim üzere göründüğünü ve yepyeni versiyona nazaran kişiden beşere geçişte daha iyi olduğunu belirtiyor. Her iki versiyonun da dolaşımda olduğu mekanlarda, mutasyona uğramış hali hakim oldu.
haberler.com/haber/2020/07/19/mutasyonlar-koronavirusu-daha-bulasici-hale-3-13433354_o.jpg”/>
Aslında D614G versiyonu artık o kadar yaygın ki, salgının kendisi oldu.
Geliştirilen aşıların birçok, dikenin farklı bir kesimine odaklanıyor ve bu mutasyonun şu anda aşı çalışmalarına bir tesiri olmaması bekleniyor. Yeni virüsün antikorlara karşı hassas olduğu istikametinde birtakım kanıtlar da var.
Haberler.com
