Uyku, organ sistemlerinin düzgün çalışması ve ruh sıhhati için çok gerekli olan fizyolojik bir durumdur. Kovid-19 pandemisinden evvel de milyonlarca insan uyku bozukluğu yaşıyordu lakin pandeminin, bir dizi yeni sorunu da beraberinde getirdiğini söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Nilay Aksoy, “Bilim insanları, Kovid-19 pandemisine bağlı uyku sorunlarını tanımlamak için ‘koronasomni’ terimini kullanmaya başladı” dedi.
Pandemi sırasında 13 ülkeden 44 makale ve raporun tahlil edildiği ve 54.231 iştirakçiyi içeren bir çalışmada, uyku bozukluğunun yaygınlığının arttığı ve genel nüfusun ve sıhhat çalışanlarının yaklaşık yüzde 40’ını etkilediğinin bilgisini paylaşan Altınbaş Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Nilay Aksoy, “Yeni uyku sorunlarının artmasına yahut daha evvel görülen uyku sorununun kötüleşmesine katkıda bulunan birçok faktör bulunuyor. Bu faktörler ortasında toplumsal ara, okulların kapanması, karantinalar, konuttan çalışma üzere günlük rutini bozan faktörler ile neredeyse herkesi etkileyen virüse yakalanma korkusu, sevilen birini kaybetme tasası ve ekonomik dertler ortaya çıktı. Pandeminin ne kadar süreceği üzere bilinmeyen çok şeyin olması, hükümetlerin ve sıhhat sistemlerinin krizi yönetmeye devam edip edemeyeceği konusundaki telaşlar üzere gelecekle ilgili tüm bu korkular, beşerler yatağa girdiğinde beyinlerini istila ederek uykularını bozmakta” diye konuştu.
“UYUMAYA YARDIMCI OLAN İLAÇ VE BİTKİLERİN SATIŞINDA BİR ARTIŞ GÖRÜLÜYOR”
Mevzuyla ilgili olarak yapılan evvelki çalışmalardan uyku bozuklukları, gerilim ve yalnızlığın influenza ve hepatit B aşılarına karşı azalmış antikor cevabı ve aşılamadan 5 gün sonra serum antikorunda azalma ile alakalı olduğunun bilindiğini söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Nilay Aksoy, “Bu bilgiler, uyku bozukluklarının beşerde, SARS-CoV-2 ile enfekte olma riskini artırabileceği ve Kovid-19 hastalığına karşı bağışıklık sistemini zayıflatabileceği varsayımını mantıklı kılmaktadır. Bu nedenle, uykusuzluk, çok ahenge ve hatta kabus görme üzere birçok formda ortaya çıkan uyku bozukluklarını denetim etmek gerekir. Ne yazık ki, dünya çapında birçok raporda görüldüğü üzere, beşerler bu belirtileri denetim etmek için akıl dışı bir halde uyku ilacı kullanmaya başladı. Uyumaya yardımcı olan ilaç ve bitkilerin satışında bir artış görülüyor” tabirlerini kullandı.
UYKU BOZUKLUKLARINA KARŞI NE YAPILMALI?
Uyku bozukluklarının önüne geçmek için yapılabilecekleri anlatan Aksoy, şu tavsiyelerde bulundu:
“Tutarlı bir günlük program hazırlayabilir, her gün birebir saatte uyanabilir ve işe gidiyormuş üzere giyinebiliriz. Kahvaltı yapıp, tıpkı çalışma saatlerinde çalışıp, günlük idman yaparak, her gece tıpkı saatte yatabiliriz. Sabah gün ışığına maruz kalmak, yatmadan evvel telaş verici haberlerden kaçınmak ve uyku saatinden 60 dakika evvel telefon, bilgisayar kullanmayarak yahut TV izlemeyerek mavi ışıktan kaçınmalıyız. Günlük kafein alımını, bilhassa kahveyi sonlandırmak da kıymetlidir. Sistemli kahve içenler, genel kafein alımını azaltmak için çay içmeye başlayabilir. İstikrarlı beslenme, müzik terapisi, mantra meditasyonu ve yoga da yarar sağlar.”
“DOKTORUN ÖNERDİĞİ İLAÇLAR KULLANILMALI”
Yapılan müdahalelerin kâfi olmadığı durumlarda bilişsel davranışçı terapi uygulayabilecek bir terapistle bağlantıya geçilmesinin gerekebileceğini söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Nilay Aksoy, “Bu tıp bir terapi, toplumsal izolasyon gerektiği için internet yahut teletıp aracılığıyla yapılabilir. Nörologlar yahut psikiyatristler, kimi özel durumlar için uykuya yardımcı ilaçlar reçete edebilir, fakat bu ilaçların tabip önerisi haricinde iki haftadan fazla kullanılmaması şiddetle tavsiye edilmektedir. Melatonin ise sirkadiyen ritmi düzenlemeye yardımcı olabilir ve yatmadan 2 saat evvel alınması önerilmektedir” biçiminde konuştu.
“BİTKİSEL ESERLERLE DESTEK”
Klasik olarak anksiyeteyi tedavi etmede kullanılan bitkisel eserlerin uyku bozukluklarının giderilmesinde dayanak sağlayabileceğini belirten Aksoy kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Aromaterapide kullanılan lavanta yağı ve yatmadan 2 saat evvel verildiğinde hastaların daha süratli uykuya dalmalarına yardımcı olabilen kediotu ekstresi de kullanılabilir. Çarkıfelek bitkisi ve papatya ekstresi de kimi hastalarda tasayı azaltabilmekte ve uykuyu iyileştirebilmektedir. Kava bitkisi, anksiyete için kullanılan bir öbür tanınan doğal ilaçtır ve uykuyu iyileştirir fakat karaciğer hasarı yapabilmektedir, bu nedenle dikkat edilmelidir. Tüm bu bitkisel eserler hastada var olan bir hastalığı etkileyebilir, birtakım yan tesirlere neden olabilir, hastanın kullanmakta olduğu kronik ilaçlarla etkileşime girebilir ve hatta hastanın anksiyetesini daha da kötüleştirebilir. Bu nedenle kullanılmak istenen bitkisel ilaç ne olursa olsun kesinlikle doktor yahut eczacı denetiminde alınmalıdır.”
Kaynak: Demirören Haber Ajansı
Haberler.com
