Türkiye, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını ile çabada, 2 Marttan itibaren Denetimli Olağanlaşma sürecine geçerken hadise sayılarının süratle artış göstermemesi için herkesin maske, fizikî uzaklık ve hijyen başta olmak üzere belirlenen tüm kurallara uyması gerektiği belirtildi.
Sıhhat Bakanlığı Toplum Bilim Heyeti üyesi ve Gazi Üniversitesi (GÜ) Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, Türkiye’nin Kovid-19 ile çaba sürecine ait AA muhabirine yaptığı açıklamada, salgında karantina ve izolasyon uygulamaları ve hastalık seyrine ait bilgi verdi.
Salgının dinamik bir süreç olduğunu vurgulayan İlhan, virüs bulaşının hem toplumsal uygulamalardan, kısıtlamalardan hem de toplum davranışlarından çok etkilendiğini söyledi. Bu nedenle salgının, yüksek tansiyon, kronik akciğer hastalığı üzere standart bir seyrinin olmadığını vurgulayan İlhan, değişimlerin de buna nazaran ele alınması gerektiğini tabir etti.
Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan virüsün Şubat 2020’den itibaren dünyaya yayılmaya başladığını hatırlatan İlhan, “Geldiğimiz basamakta hala salgının merkezinin ABD, sonrasında Avrupa, Rusya ve Hindistan olduğunu söylemek mümkün.” dedi.
Türkiye’de birinci hadisenin 11 Mart’ta tanımlandığını anımsatan İlhan, “Koronavirüste birinci pik 11 Nisan’da görüldü ülkemizde, sonra önlemlerin uygulanmasıyla bir azalma yaşandı, yaz aylarına gelindiğinde Haziran’da günlük 700-800 yeni hadise sayılarını gördük lakin daha sonrasında toplumun kısıtlamalara gereğince ihtimam göstermemesi nedeniyle çok yüksek sayılara gelindi ve günlük 20-30 bin sayılarını gördük.” diye konuştu.
“İnsanlar kurallara çok fazla uymadı”
Birinci olayın görülmesini takiben geçen yıl mart ayı içinde okulların kapatılması kararı alındığını, üniversitelerde uzaktan eğitime geçildiğini, vilayetler ortasında ulaşımın kısıtlandığını anlatan Mustafa Necmi İlhan şöyle devam etti:
“Öncelikle 31 vilayet, sonrasında vilayetlerdeki virüsün denetim altına alınmasıyla evvel 16’ya sonra 15 ile düşürüldü. Bunların yanı sıra memleketler arası deveranın kısıtlanması, ülkemize yurt dışından giriş çıkışların yasaklanması üzere yaklaşımlar geliştirildi. Hafta sonlarında sokağa çıkma yaklaşımları hayata geçirildi. Bilhassa nisan-mayıs aylarında bunların tesirini çok gördük. Ramazan Bayramı’nı vatandaşlar konutlarında geçirdi. Bunlar koronavirüs denetiminde çok başarılı tedbirlerdi. Mayısın ortalarına gelindiğinde bir kesim önlemlerde gevşeme kelam konusu oldu. Sürecin başında alışveriş merkezleri, berber, kuaför ve hoşluk merkezlerinin açılması yaklaşımı benimsendi. Burada işletmelerin ve müşterilerin kurallara uyduğu gözlemlendi. Haziran ayına bakıldığında toplumun tekrar bu biçimde kurallara uyacağı öngörüldü, lakin o denli olmadı. Haziranda kurallara uyan işletme ve vatandaşlar temmuz ayı geldiğinde sıcakların da artmasıyla birlikte kurallara bir kesim daha uymaz oldu. Bu da hadise artışlarını getirdi. Bilhassa Kurban Bayramı’ndan sonra ağustos ayı başından sonra vilayetler ortasındaki sirkülasyonun artmasıyla virüsün tüm Anadolu’ya yayıldığını gözlemledik. Beşerler kurallara çok fazla uymadılar. Tatil dönüşü virüsleri de beraberinde bulundukları yere getirdiler.”
“Kimseyi kaybetmek istemiyoruz”
Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, eylülde Ankara, ekimde İstanbul’da hadise artışı açısından güç vakitler geçirildiğinin altını çizerek, “Gaziantep ve Şanlıurfa üzere vilayetlerde de kahır yaşandı. Sıhhat sistemindeki muvaffakiyetin da tesiriyle eylül-ekim ayları olabildiğince az ölümlerle sonuçlandı, fakat kasım sonuna gelindiğinde toplumun kurallara iyice uymamaya başladığı görüldü. Kapalı ortamlarda da daha çok bulunma ve ortamın gereğince havalandırılmamasıyla birlikte de çok yüksek sayılara ulaşıldı.” dedi.
Bunun üzerine tekrar genişletilmiş önlem kararlarının hayata geçirilmeye başlandığını aktaran İlhan, bu süreçte bilhassa alışveriş merkezlerindeki restoranlar dahil bu tıp yerlerde yeme içmeye müsaade verilmemesi, yerlerin saat 20.00’den sonra kapatılması yaklaşımının uygulandığını hatırlattı.
Sonrasında ise yalnızca restoran ve kafelerin ayaktan paket servisle hizmet vermeye başladığını, eylül-ekim aylarında kamu başta olmak üzere iş yerlerinde esnek mesai sistemine geçildiğini tabir eden İlhan, esnek çalışmanın gereğince uygulanmadığını belirtti.
İlhan, kasım sonu-aralık başından itibaren ise hafta içi akşam ve hafta sonlarında uygulanan sokağa çıkma kısıtlamasının, yeni hadise sayısında olumlu tesir yarattığını vurguladı. Hadiselerin düşüşünde sağlanan muvaffakiyetin ağır hasta ve vefat oranlarına daha geç yansıdığına dikkati çeken İlhan, “Kurallara ahenkle birlikte olaylardaki azalmalar yaklaşık olarak 2-3 gün içinde değişiklik gösterebiliyor ancak ağır bakımdaki ağır hastalar üzerinde bu tesir bir ayı, vefatlardaki azalma ise 3 ayı bulabiliyor. Biz kimseyi kaybetmek istemiyoruz.” diye konuştu.
İlhan, bilhassa hafta sonları aile üyelerinin bir ortaya gelmesinin hafta başında olay sayılarında artışa neden olduğunun altını çizdi.
-“Tedbirlere uyulmaması halinde yüksek hadise sayılarına çıkılmasının an meselesi”
“Yerinde Karar” ile denetimli olağan yaşama dönüşün planlanarak, 2 Mart’tan itibaren başlayan “Kontrollü Normalleşme” sürecinde önlemlerin elden bırakılmamasını isteyen İlhan, önlemlere uyulmaması halinde tekrar yüksek hadise sayılarına çıkılmasının an problemi olduğuna işaret etti.
Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, fizikî aranın korunması, maske takılması, hijyene itina gösterilmesi, kalabalıktan kaçınılması, aşılamanın yaygınlaştırılması üzere önlemlerin kesinlikle uygulanması gerektiğini vurguladı.
Denetimli olağanlaşmanın, fakat ve lakin tüm vilayetlerin riskin mavi renk olan düşük düzeyde bulunmasıyla mümkün olabileceğine dikkati çeken İlhan, risk düzeyine bakılmaksızın herkesin önlemi elden bırakmaması gerektiğini söyledi.
İlhan, “Bugün mavi olan vilayetlerin tedbirsizlik halinde sarı, turuncuya gerçek ivmelenirken turuncu vilayetlerin kırmızı risk düzeyine yükselmesi kaçınılmaz olacaktır. Salgının denetimi için bir yandan toplumsal bağışıklamanın sürmesi başka yandan maske, ara, hijyen üzere ferdî önlemlerin odunsuz sürmesi gerekmektedir.” diye konuştu.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Yeşim Sert Karaaslan
Haberler.com
