TBMM Lideri Mustafa Şentop, “Türkiye, darbe, vesayet periyodunu yaşarken parlamenter sistem içerisinde hükümetin parlamento içi istikrarlara bağımlı olmasının ziyanlarını çok gördü.” dedi.
O gün Sinop Milletvekili Tabip İstek Parıltı Bey’in bir önerge vererek “Bu iki hükümet aslında yoktur, tek hükümet vardır. O da Ankara Hükümeti’dir. Gerçekte olmayan İstanbul Hükümeti’ni kaldıralım.” dediğini anımsatan Şentop, bu önerge müzakere edilerek, İstanbul Hükümeti’nin yok sayıldığına dair bir karar alındığını anlattı.
Hukuk ıslahatı, kanunların iktibasıyla ilgili tartışmaların 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren olduğunu aktaran Şentop, “Bazı fikirlerin, çalışmaların gerçekleşebilmesi için onların öbür koşullarının da tamamlanması lazım. İşte o kaidelerin tamamlanabilmesi için 20. yüzyılın başlarına gelinmesi gerekiyordu.” sözlerini kullandı.
“Hükümetlerin oluşumu, parlamento içindeki istikrarlara çok bağlı”
Türkiye’deki hükümet sistemi tartışmasına da değinen Şentop, 16 Nisan 2017’deki referandumla Türkiye’nin parlamenter sistemden başkanlık sistemine geçtiğine işaret etti.
Şentop, 1924 Anayasası ile 1960’a kadar devam eden süreçte, sistemin tam manasıyla parlamenter sistem olduğunun tartışmalı olduğunu belirterek “1950’den sonra tahminen bu uygulamanın parlamenter sistem olduğunu söz edebiliriz. Bizim anladığımız klasik manada parlamenter sistem 1961 Anayasası ile Türkiye’ye gelmiştir.” dedi.
TBMM Lideri Şentop şöyle devam etti:
“Parlamenter sistemin en kıymetli sorunu, hükümet, yürütmeyi ayrıyeten halk seçmiyor, halk yalnızca parlamentoyu seçiyor. Yürütme, parlamentonun içinden çıkıyor. Seçim yaptığınızda hükümet çıkmıyor olağan kurallar altında. Parlamento oluşuyor, sonra parlamento, kendi içinden bir hükümet çıkartıyor. Hasebiyle hükümetlerin oluşumu, parlamento içindeki istikrarlara çok bağlı. Şayet bu istikrarları dışarıdan yönetebilen kimi siyaset dışı güçler devreye girebilirse o vakit hükümetleri düşürmek, hükümetler kurdurabilmek mümkün hale geliyor. Bunun en bariz örneği 12 Mart’ta yaşandı. O zamanki Başbakan merhum Demirel, verilen muhtırayla istifa etmek durumunda kalıyor. Büsbütün teknokratların oluşturduğu hükümetler kuruluyor. Bu hükümetler, Meclis’ten itimat oyu almışlar. Zira Meclis üzerinde dışarıdan çok önemli bir askeri vesayet, baskı var. İki yıl Meclis var, parlamento açık fakat dışarıdan darbe muhtırasını veren askerlerin denetim ettiği, yönettiği, telkin ettiği hükümetlerle yönetiliyor. Emsal şeyi 28 Şubat’ta yaşadık.”
Türkiye’nin, darbe, vesayet devrini yaşarken parlamenter sistem içerisinde, hükümetin parlamento içi istikrarlara bağımlı olmasının ziyanlarını çok gördüğünü belirten Şentop, bunun bir süreç olduğunu tabir etti.
“Cumhurbaşkanımız, vilayet lideriyken görüşünü almışız”
Türkiye’de 1961’de sembolik yetkileri olan, parlamentonun seçtiği bir cumhurbaşkanı; 1982’de güçlü yetkilerle donatılmış, parlamentonun seçtiği bir cumhurbaşkanı; 2007’de güçlü yetkilerle donatılmış, halkın direkt seçtiği bir cumhurbaşkanı modelinin olduğuna işaret eden Şentop, “Bu çizgiyi uzattığımızda, yarı başkanlık yahut başkanlık sistemine hakikat gidiyor. Başkanlık sistemi tartışmaları, Sayın Cumhurbaşkanımızın aklına gelip de söylemiş olduğu bir şey değil. Kaldı ki o da bunu 2002’de söylüyor.” sözlerini kullandı.
Şentop, 1988’de çıkardıkları Teklif Mecmuası’nın, başkanlık sistemiyle ilgili kapağı olduğunu anlatarak “Orada Cumhurbaşkanımız, vilayet lideriyken görüşünü almışız. Diyor ki ‘Başkanlık sistemi, Türkiye için daha iyidir.’ 1988’de söylüyor. Bu, bir süreçtir. Bunu yalnızca 2017 yılında birden ortaya çıkmış, zuhur etmiş bir hadise üzere görürseniz, o vakit dersiniz ki ‘Bu yanlıştır, bunu geri döndürelim’.” diye konuştu.
“Tartışılan Anayasa” isimli 1982’de basılmış bir kitabı örnek gösteren Şentop, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Kitabı hazırlayan, ‘Başkanlık, yarı başkanlık’ diye bir başlık koymuş. Oraya giriş yazarken diyor ki; ‘Son 10 yıldır, Türkiye’de en çok tartışılan hususların başında başkanlık sistemi gelmektedir.’ Kitabın baskı tarihi 1982, müellife nazaran 1972’ye kadar götürüyor bu tartışmayı demek ki. Bunun bir akış içerisinde Türkiye’nin geldiği bir nokta olduğunu düşünürsek, ‘Değiştirelim’ demek de bir tezdir. Lakin bunu bu formda bir derinliğiyle kavradığımız takdirde o vakit daha tesirli teklifler sunulabilir.
Bu sempozyumun çok yararlı sonuçlar getireceğine inanıyorum. Devletimizin, parlamentomuzun, özellikle TBMM’nin, motamot Şerif Bey’in tabir ettiği üzere, mine’l-ezel ilel ebed devam edeceğine olan inancımı söz ediyorum. Yani ezelden ebede kadar devamı istikametindeki inancımı söz ediyorum. O günün güç kurallarında, yalnızca savaşı yönetmeyen, tıpkı vakitte bir devlet kuran, büyük Meclis’in başta birinci Meclis Lideri Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere, onun silah arkadaşları, siyaset arkadaşları, bugüne kadar siyasete, parlamentoya emek vermiş, milletvekilliği, bakanlık yapmış, siyaset misyonu içerisinde bulunmuş ve ahirete irtihal etmiş bütün büyüklerimizi rahmetle anıyorum. Hayatta olanlara sıhhat, afiyet, uzun ömürler diliyorum.”
(Bitti)
Kaynak: Anadolu Ajansı / Aynur Ekiz
Haberler.com
