KONYA (AA) – Kafkasya‘dan 1864’te göçtükleri Anadolu’da, Konya‘nın Sarayönü ilçesine kurulan köye yerleştirilen Çerkezler, geleneklerini yaşatarak kültürlerini kuşaktan jenerasyona aktarıyor.
Sarayönü ilçesine bağlı Ertuğrul Mahallesi’nde yaşayan Çerkezler, geleneklerine bağlılıklarıyla dikkati çekiyor.
Çarlık Rusyası tarafından 1864 sürgün edilmeye başlayan Çerkezler, Anadolu’ya geldikten sonra Osmanlı İmparatorluğu’nca yeni imar edilen köylerde iskan edildi. Konya’da da bilhassa tarım yerlerinin geniş yer tuttuğu bölgelere yerleştirilen Çerkezler, geçimlerini tarım ve hayvancılıkla sağladı.
Sultan İkinci Abdülhamid tarafından 1891’de ilçenin 11 kilometre güney doğusunda nizamlı bir imar planına nazaran inşa ettirilen Ertuğrul Mahallesi’nde de yaşayan Çerkezler, 130 yıldır öz kültürlerini, lisanlarını, yemeklerini, adetlerini, gelenek ve göreneklerini gelecek jenerasyonlara aktarıyor.
Kış periyodunda yaklaşık 200 Çerkez’in yaşadığı mahallenin nüfusu, yaz periyodunda üçe katlanıyor. Kent genelinde yaşayan Çerkez sayısı ise 10 bini buluyor.
AA muhabirine konuşan Ertuğrul Mahallesi Muhtarı Cemal Karadağ, 35 haneyle kurulan köyün hane sayısının günümüzde 120’yi bulduğunu söyledi.
Konya’da 7, Afyonkarahisar ve Karaman da dahil bölgede 20’ye yakın Çerkez köyü bulunduğunu ve hepsinin etkileşim içinde olduğunu belirten Karadağ, “Bizim tüm Çerkez mahalleleri ve köyleriyle diyaloğumuz var. Düğünlerimizde, cenazelerimizde kesinlikle birbirimize haberederiz. Düğünlerde illaki bana davetiye gelecek diye bir koşulumuz yok. Köy gençliği ismine bir davet gelir. Gideceklerin listeli yapılır. Kaç kişi gidecekse araç temin edilip gidilir. Bu biçimde başka köylerde de etkileşimimiz hiç kesilmiyor.” diye konuştu.
“Yaşım 65 ve bu yaşa kadar ben asimilasyon görmedim”
Bugüne kadar hiçbir asimilasyona maruz kalmadıklarını vurgulayan Karadağ, şöyle konuştu:
“Ben 65 yaşındayım. Bu vakit kadar hiçbir yerde Çerkez’im diye ötelenmedim. Çerkezliğimi de hiçbir vakit saklama gereksinimi duymadım, her yerde de gururla söyledim. Tersine birinci sınıf insan muamelesi gördüm. Örfünden, ananesinden, hürmetinden, topluma, devletine, bayrağına bağlılığından ötürü Çerkezler her vakit birinci sınıf insan olarak muamele görmüştür. İstediğimiz her yerde istediğimi biçimde okuduk, istediğimiz işe girdik. Hiçbir yerde ötelenmedik, hiçbir yerde itilip kakılmadık. Ben işim gereği Türkiye’de birkaç vilayette misyon yaptım. Gittiğim her vilayette ailecek tanıştığımız, Çerkez olduğumuzu bilen, geleneklerimizi, konuğa olan hürmetimizi gören arkadaşlarımızdan da ‘niye biz de bir Çerkez değiliz’ diyenleri de gördüm. Bunu gururla söyleyebilirim. Hiçbir vakit bize ikinci sınıf insan muamelesi gösteren de olmadı.”
Çok disiplinli adetleri bulunduğuna dikkati çeken Karadağ, yazılı olmayan bir yasaya nazaran hareket ettiklerini, hürmet temelleri üzerine şurası geleneklerinin de gençlerce hassasiyetle uygulanmaya devam ettiğini kaydetti.
Lisanlarını yaşatma konusunda her ailenin uğraş gösterdiğini ve gençlerin de çok ilgili olduğunu belirten Karadağ, “Bizde bir ayıp yasası vardır. İnsanlarımız bunun için her yaptığı hareketi ölçülü yapmak zorunda kalır. Toplumumuz ona nazaran yetişir. Asimilasyon diye hiçbir şey yok, olamaz da, aslında görmedik de. Ben artık mahallenin yaşlı gurubuna giriyorum. Yaşım 65 ve bu yaşa kadar ben asimilasyon görmedim, gören olduğunu da sanmıyorum.” diye konuştu.
Karadağ, şöyle devam etti:
“Çifte vatandaşlık sayesinde Kafkasya’dan geldiğini soyağacından ispat edebilenler oraya da çarçabuk gidip gelebiliyor. Mahallemizden iki arkadaşımız gitti Kafkasya’dan evlenip yerleşti. Orayla bizi bağlarımız hala devam ediyor. Bir de sülale, kabile devamlılığı var bizde. Buradan gidenler orada sülalesini buluyor, oradan gelenler burada sülalesini buluyor. Buradan daima Kafkasya’ya cinsler düzenleniyor. Gidip gelen arkadaşlarımız oradakilerin yaşantılarının, örf, adetlerinin, düğünlerinin birebir bizimki üzere olduğunu söylüyor.”
“Biz 130 yıldır bu topraklardayız ve hiçbir halde asimilasyona uğramadık”
Ertuğrul Mahallesi Eğitim Kültür Toplumsal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Lideri Zeki Yıldız ise cetlerinin Balkan Savaşı ve Kurtuluş Savaşı’nda istekli olarak daima ön planda olduğunu, Türkiye Cumhuriyeti’ni daima birlikte kurmanın gururunu yaşadıklarını söz etti.
Yıldız, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Biz 130 yıldır bu topraklarda yaşadık ve hiçbir formda bir asimilasyona uğramadık. Biz gittiğimiz her yerde kendimizi Çerkez’iz diyerek tanıttık. Hiç kimseden de reaksiyon almadık. Hepimiz resmi dairelerde, kamu kurumlarında çok rahat çalıştık. Herkes bize bedel verdi. Son günlerde gündeme getirilen kimi şeylerden de çok rahatsızız. Söylenenlerin tam bilakis, biz muhakkak asimilasyona falan uğramış değiliz. İstediğimiz üzere bir hayat yaşadık. Her yıl tertipli olarak sürgünün yıl dönümünde anma programları yaparız. Sarayönü halkından da davetlilerimiz gelir. Köylülerimizle kahvaltı programları, geceler düzenleriz. Her vakit ilçe protokolünü de davet ederiz. Onlar da memnuniyetle gelir.”
Mahallede yaşayan emekli öğretmen Hikmet Gül de Çerkez olduğu için meslek hayatı boyunca daima el üstünde tutulduğunu lisana getirdi.
Kültürlerini yaşatma konusunda da bugüne kadar hiç zorlukla karşılaşmadıklarını belirten Gül, “Kültürü öğretme büsbütün aileye bağlı bir şeydir. Aile bazen bu mevzuda katı olur. Katı halde kültürü öğretir. Birtakımı daha esnektir, toleranslı öğretir. Düğünlerimizi de akordeon yahut mızıka dediğimiz enstrümanlarla yaparız. Gençlerimiz tahtayla ona tempo meblağlar ve kız erkek karşılık oynarlar. Bizde davul, zurna işi yoktur. Genelde gençlerimizin birden fazla da akordeon mızıka kullanmayı bilirler.” dedi.
“Devlet bize sınıf açabiliyor, öğretmen verebiliyorsa asimilasyondan bahsetmek çok yanlış olur”
Ertuğrul Mahallesi’nde yaşayan Konya Çerkez Derneği Lideri Hasan Parılyıldız ise hiçbir formda asimilasyona uğramadıklarını, tersine AK Parti hükümetleri periyodunda kendileriyle çok daha fazla ilgilenildiğini söz etti.
Parılyıldız, şöyle devam etti:
“İsteklerimiz doğrultusunda Çerkezce Ulusal Eğitim müfredatına konuldu. Ulusal Eğitim müfredatında rastgele bir devlet okulunda on öğrenci toplandığı anda sınıf açılıyor. Bilhassa son on yılda büyük gelişmeler katettik. Pandemi olmasaydı Çerkezlerin ağır yaşadığı vilayetlerde kültür merkezleri de açılacaktı. Devlet bize sınıf açabiliyor, öğretmen verebiliyorsa asimilasyondan bahsetmek çok yanlış olur. Bizim örf ve adetlerimiz çok pahalı. Derneklerimizde kültür faaliyetlerimizi daima devam ettiriyoruz. Yeni jenerasyonumuz de buna çok ilgi gösteriyor.”
AA / Serhat Çetinkaya – Son Dakika Haberleri
Haberler.com