TRABZON (İHA) – Trabzon İçkale’deki arkeolojik hafriyatta 4 büyük medeniyetin izleri aranıyor
Trabzon’un Ortahisar ilçesinde 5 yıl sürmesi planlanan arkeolojik hafriyatın 1. etabında amfora, pitos, tunç şamdan esası ve obsidyenden yapılmış kesici alet bulundu
Hafriyat Bilimsel Danışmanı ve Hafriyat Heyeti Lideri Prof. Dr. Mehmet Yavuz:
“Roma öncesi Helenistik devir, Persler ve lokal kabilelerin buluntularına ulaşmayı düşünüyoruz”
TRABZON – Trabzon’un Ortahisar ilçesindeki Zağnos Vadisi içerisinde yer alan İçkale ve Yukarıhisar bölgesinde yürütülen arkeolojik hafriyatın 1. etabında obsidyenden yapılmış kesici alet, 80 adet farklı periyotlara ilişkin sikke, seramik gereçler, Osmanlı devrine ilişkin tarihi kesimler ve IV. İoannis periyodunda yapıldığı düşünülen bir duvar kalıntısı ile Roma devrine ilişkin olduğu kestirim edilen 2 kolay kiremit mezar bulundu.
Tarihi boyunca Pers, Roma, Bizans ve Osmanlı İmparatorlukları üzere dört büyük medeniyete mesken sahipliği yapan Trabzon’un tarihini, kültürünü, mimari ve kültürel kalıntılarını ortaya çıkaracak arkeolojik hafriyatlar için geçtiğimiz aylarda startı verilen çalışmaların birinci etabı tamamlandı.
Zağnos Vadisi içinde yer alan İçkale’de tarihi kalıntıların çıkarılması için vurulan kazmalar meyvesini verirken, birinci etap hafriyat çalışmalarında 80 adet farklı devirlere ilişkin sikke ve Roma periyoduna ilişkin olduğu varsayım edilen kolay kiremit mezar bulundu. Seramik materyaller, Osmanlı devrinde oluşturulmuş bir hazire, amforalar, pitoslar, çatı kiremit modülleri, yangın lokasyonu ve tunç şamdan düsturu üzere yapıtların bulunduğu arkeolojik hafriyatta 4. John periyodunda yapıldığı düşünülen bir duvar kalıntısı da tespit edildi.
Bizans, Roma, Osmanlı ve Helenistik periyotlara ilişkin birçok yapıtın daha bulunabileceği bedellendirilen bölgede sonlandırılan hafriyat çalışmaları 1 Temmuz 2022’de tekrar başlayacak. Arkeolojik hafriyatlar ile ilgili bilgiler veren Hafriyat Bilimsel Danışmanı ve Hafriyat Heyeti Lideri Prof. Dr. Mehmet Yavuz, bu yıl hafriyat çalışmalarının 2 ay sürdüğünü belirterek, iki farklı bölgede toplam 5 açma yapıldığını söyledi. Açmalarda Roma periyoduna ilişkin taşların taban blokajı biçiminde kullanıldığını tespit ettiklerini lisana getiren Yavuz, “Bu yıl Ağustos ayı sonunda Trabzon tarihinde kültür ve Turizm Bakanlığının müsaadesiyle Trabzon Büyükşehir Belediyesi, Ortahisar Belediyesi, KTÜ ve TTSO işbirliğinde İçkale’de arkeolojik hafriyat çalışmaları başlatıldı. Bu yılki hafriyat çalışmaları yaklaşık 2 ay sürdü. İki farklı bölgede toplam 5 açma yaptık. Bunlardan 3’ü İçkale Mescidinin güney kısmında gerçekleşti. Birinci açma 1,60 metre derinliğe kadar inildi ve yerde Roma periyoduna ilişkin taşların yer blokajı halinde kullanıldığını tespit ettik. Üçüncü açmada muhtemelen iç sur duvarı olarak değerlendirdiğimiz Bizans periyoduna ilişkin duvarda da kullandıklarını gördük. İki gerecin Roma mimarisini sergilemesi bu alanda büyük bir anıtsal yapının varlığına işaret ediyor. Daha sonraki çalışmalarda bu yapının niteliğini tespit bakımından yeni buluntulara ulaşmayı ümit ediyoruz” dedi.
4. İoannis periyodunda yapıldığı düşünülen duvar kalıntısı tespit edildi
Hafriyat çalışmalarında 1,5 metre derinlikte 4. İoannis devrinde yapıldığı düşünülen bir duvar kalıntısı tespit ettiklerini kaydeden Yavuz, “İçkale Caminin güneyindeki ikinci ve üçüncü açmada yaklaşık 1,40 metre düzeyine inildi. Bu derinliklerden farklı devirlere ilişkin çok sayıda seramik gereç Roma tipinde yapılmış lakin Bizans devrinde yapıldığı kestirim ettiğimiz çatı kremitleri, amfora kesimleri, bahsettiğim dönelere ilişkin korozyona uğramış sikke bulundu. Bilhassa birinci bulduğumuz sikkenin Roma devrine ilişkin olması bizi sevindirdi. Öbür tarafta yaptığımız açmalarda da emsal sikkelere ulaştık. Şu ana kadar 80 civarında sikkeye ulaştık. Bunların bir kısmı korozyona uğramış lakin temizlendikten sonra hangi periyoda ilişkin olduğu net olarak söyleyebiliriz. Bu manada yaptığımız bir öteki kıymetli tespit İçkale Caminin güney tarafında Osmanlı devrinde oluşturulmuş bir hazire tespit ettik. İslami metotlara nazaran defnedilmiş bir mezar tespit ettik. Bu alandaki en değerli tespitlerden biri alanın güney tarafından kısmen 1,5 metre derinliğe kadar ulaşan bir doğu-batı istikametinde olduğunu tespit ettiğimiz bir duvar yapısı kelam konusu. Bu duvar kalıntısının 4. İoannis vaktinde yapıldığı düşünüyoruz” formunda konuştu.
“Obsidyen modül kesici alet diyeceğimiz bir modül ele geçti”
Roma periyoduna ilişkin olduğu bedellendirilen 2 kolay kiremit mezar bulunduğuna işaret eden Yavuz, “İçkalenin batısıyla ilgili çalışmalarda orada 2 açmada çalıştık. Her iki açmada 2,50 metre derinliğe ulaştık. Birinci açma içerisinde yüzeye yakın 2 farklı duvar tespit edildi. Genişliği yaklaşık 1 metreye yakın vaziyette ancak derinliği olmayan. Bunların Osmanlı periyodunda tahminen askeri niyetle yapılmış olduğunu düşünüyoruz. Şimdilik o duvarlara dokunmadık ancak ortadaki arayı indirmeye çalıştık. Her iki taraftarda yaptığımız incelemelerde farklı periyotlara ilişkin çok ölçüde ve çok nitelikli sıralı sırasız tek renkli çok renkli seramik materyal, amforalar, pitoslar, çatı kiremit modülleri elde ettik. Birebir yerde bir yangın lokasyonu tespit ettik. Tunç şamdan düsturu bulduk. Muhtemelen balıkçılık için kullanılan gereçler ele geçti tıpkı bölgede. Onun dışında o bölgede tahminen değişik olacak obsidyen modül kesici alet diyeceğimiz bir modül ele geçti. Tıpkı bölgede 2 insan iskeleti tespit ettik. Bunlardan doğuda olanı bel hizasına kadar açıldı ve üzerinde bol ölçüde kırık olmakla birlikte kiremit modülü bulduk. Bu mezar tipinin kolay bir kiremit mezar tipinde Roma mezarı olduğunu düşünüyoruz” diye konuştu.
“Roma öncesi Helenistik devir, Persler ve lokal kabilelerin buluntularına ulaşmayı düşünüyoruz”
Hafriyat çalışmalarının şuan 5 bin metrekarelik bir alanda yapıldığını belirten Yavuz, “İlk planlamamızı 5 yıl için yaptık. Şu an hafriyat yaptığımız saha yaklaşık 5 bin metrekarelik bir saha. İçkale’nin tamamı yaklaşık 20 bin metrekare. 5 yıl içerisinde tahminen yalnızca boş sahayı kazabileceğiz. Şu ana kadar yapmış olduğumuz çalışmalar pek beklentilerimizin üzerinde. İnşallah bol ölçüde ve nitelikli materyalin devamını düşünüyoruz. Bilhassa beklentimiz Trabzon’un bilinen tarihini daha da geriye getirmek için daha somut buluntulara ulaşmak. Roma öncesi Helenistik devir ve onun öncesinde de Persler yahut ondan evvel lokal kabilelerin oluşturduğu kültür katmanlarına ve onların buluntularına da ulaşmayı düşünüyoruz. Böylelikle elde ettiğimiz materyal tahminen 5 yıl yahut 10-15 yıl sonra gerçek manada bir müzeyi doldurabilecek bir materyal elde etmiş olacağız. Hem bu materyalin kıymetlendirilmesi hem de alanın tahminen bir arkeopark yahut açık hava müzesi halinde bir kıymetlendirilmesi kelam konusu. Bununla ilgili büyükşehir belediye liderimizin da kanısı var. Şu an da işin başındayız ne cins materyal çıkacak iş nereye varacak vakit gösterecek. Alanın örtülmesi kenara itilmesi kelam konusu değil” tabirlerini kullandı.