Türk-İş Genel Lideri Ergün Atalay, Hak-İş Genel Lideri Mahmut Arslan, DİSK Genel Lideri Dilek Çerkezoğlu, yeni minimum fiyat konusunda ortak yazılı açıklama yaptı. Açıklamada, minimum fiyatın emekçi ve ailesinin günün ekonomik ve toplumsal şartlarına nazaran insanca yaşamasını mümkün kılacak, insanlık onuruyla bağdaşacak bir fiyat olduğu belirtilerek, şu tabirler kullanıldı:
“Bu tarafıyla minimum fiyat, insanın yaşaması ve varlığını sürdürebilmesi için gerekli olan taban gelir kaynağıdır. ILO Anayasası’nın girişinde, ‘İşçinin ve ailesinin sırf geçimini temin eden fiyat, insanca yaşamaya kâfi bir fiyat değildir. Halbuki çalışanın insanca yaşaması için kâfi fiyata sahip olması gerekir’ tabirine yer verilmiştir. Üç personel konfederasyonu ‘insan onuruna yaraşır bir taban ücret’ belirlenmesi taleplerini bir ortaya gelerek ortaklaştırmıştır. Bilhassa sendikasız personellerin kıymetli bir kısmının temel sorunu olan taban fiyatın, belirlediğimiz ve savunduğumuz prensipler doğrultusunda karara bağlanması büyük ehemmiyet taşımaktadır.”
“TOPLUMUN TÜMÜNÜ YAKINDAN VE DİREKT İLGİLENDİRİYOR”
Fiyatlı çalışanların yarıya yakınının taban fiyat ve civarında gelire sahip olduğu vurgulanan açıklamada, “Sosyal güvenlik primine temel ortalama kar da taban fiyatın biraz üzerindedir. Taban fiyat belirleme çalışmaları yalnızca fiyatlı kısmı değil toplumun tümünü yakından ve direkt ilgilendirmektedir. Yalnızca taban fiyat alanlar değil; minimum geçim indirimi, işsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneği, engelli ve yaşlılık aylığı ile bakım yardımı, genel sıhhat sigortası, ferdî emeklilik, toplumsal güvenlik borçlanması, toplumsal güvenlik alt ve üst primlerinin belirlenmesi üzere çok geniş bir alanı kapsamaktadır. İktisatta bilhassa son devirde döviz kurlarında yaşanan fevkalâde dalgalanma ve başta besin ve kira olmak üzere temel mal ve hizmet fiyatlarında görülen artışlar, emeğinden diğer hiçbir geliri olmayan fiyatlı çalışanların satın alma gücünü geriletmiştir. Bu nedenle, 2022’de geçerli olacak minimum fiyatın, iktisatta yaşanan gelişmeler de dikkate alınarak, beşere yakışır bir hayat seviyesini sağlayacak halde tespit edilmesi gereği ortak fikrimizdir.” sözlerine yer verildi.
“ASGARİ FİYATIN DÜŞÜK BELİRLENMESİ KABUL EDİLEMEZ”
Minimum fiyatın emeğe gösterilen hürmetin bir ölçüsü olduğuna dikkatin çekildiği açıklamada, “Sosyal devlet anlayışı çerçevesinde, gelir dağılımında adaleti ve uygunlaştırmayı temel alan, refahın geniş kitlelere yayılmasını amaçlayan bir yaklaşımla tespit edilmesi toplumsal huzur ve iş barışının sağlanması için gereklidir. Üç emekçi konfederasyonu ‘aileleri ile birlikte insan onuruna yaraşır bir minimum ücret’ belirlenmesi taleplerini yineleyerek bir defa daha bir ortaya gelmiştir. Anayasamız devlete ‘çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir fiyat elde etmeleri ve öbür toplumsal yardımlardan yararlanmaları için gerekli önlemleri alma’ misyonu vermektedir. Ayrıyeten, taban fiyatın tespitinde ‘çalışanların geçim kuralları ile ülkenin ekonomik durumu da göz önünde bulundurulur’ denilmektedir. Minimum fiyat bir pazarlık fiyatı değildir. Emekçinin ailesiyle birlikte insanca yaşamasını sağlayacak gelirdir. Minimum fiyatın belirlenmesi müzakerelerinde göz önünde tutulması gereken öncelikli konu, çalışanların karşı karşıya bulundukları geçim şartlarıdır. Çalışanlar, yaşanılan ekonomik külfetlerin nedeni değil, mağdurudur ve ‘ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durum’ gerekçesiyle minimum fiyatın düşük belirlenmesi kabul edilemez.” denildi.
“ÜCRETLİLER ÜZERİNDE DAYANILMAZ VERGİ YÜKLERİ BULUNUYOR”
Açıklamada, Türkiye’de minimum fiyat seviyesinin AB üyesi tüm ülkelerin gerisinde kaldığı tespitine yer verilerek, şu sözler kullanıldı:
“Küresel pazarlar ile rekabet edebilmek ismine emek bölümünün talepleri görmezden gelinmemelidir. Türkiye’nin rekabet koşullarını düşük fiyat siyasetiyle sağlamak doğrultusunda bir anlayışı olmamalıdır. Bugün ücretliler üzerinde dayanılmaz boyutlarda vergi yükleri bulunmaktadır. Türkiye’de gelir vergisi mükelleflerinin büyük çoğunluğu fiyat geliri elde edenlerdir. Kaldı ki hem direkt gelir ve yarar üzerinden hem dolaylı olarak mal ve hizmet alımında yapılan mecburî muhtaçlık harcamalarından ötürü günlük yaşantının her etabında vergiye maruz kalınmaktadır. Fiyatlı çalışanların net fiyatı, vergi dilimlerindeki artışlar nedeniyle ilerleyen aylarda düşmektedir. Minimum fiyat alan çalışanlar bile yılın son dört ayında eksik fiyat almak durumunda kalmaktadır. Taban fiyatta gelir vergisi nedeniyle meydana gelen gerilemenin telafi edilmesi uygulaması, yalnızca minimum fiyatla çalışan bekar emekçiler için geçerlidir. Evli, üç çocuklu ve eşi çalışmayan bir personel yılbaşında elde ettiği fiyat seviyesini yıl sonunda alamamaktadır. Bu personelin yılın toplamı prestijiyle kaybı devam etmektedir. Mevcut bu uygulamayla aile korunmamaktadır.
Fiyatlı çalışanlar için vergi matrahı farklılaştırılmalıdır. 2002’de gelir vergisi tarifesi brüt minimum fiyatın 17,1 katıyken, günümüzde 6,7 katına gerilemiştir. Tüm fiyat gelirlerinde, minimum fiyata denk gelen kısmına kadar olan meblağın vergi dışı bırakılması istikametinde toplumsal taraflar ortasında görüş birliği oluşmasına karşın -şimdiye kadar- rastgele bir düzenleme yapılmamıştır. Patronun toplumsal güvenlik primi düşürülmüş ve buradan doğan milyarlarca liralık gelir kaybı Hazine tarafından karşılanmaktadır. Lakin personellerin toplumsal güvenlik priminde bir indirim yapılmamıştır. Toplumsal devletin hami vasfı öncelikle düşük gelirli olan fiyatlı çalışanlar için olmalıdır.”
“ASGARİ FİYAT AÇIKLANAN NET FİYATIN ALTINA DÜŞMEMELİ”
Türk-İş, Hak-İş ve DİSK, “insan onuruna yakışır” bir seviyede minimum fiyat belirlenebilmesi için Taban Fiyat Tespit Komitesi’nin çalışmalarında temel alınması gereken prensipleri şu biçimde sıraladı:
- Taban fiyatın saptanmasında Anayasa’da yer alan ‘geçim şartları’ yaklaşımına öncelikle uyulmalıdır. Günün ekonomik ve toplumsal şartlarına nazaran çalışanın ve ailesinin insanca yaşamasını mümkün kılacak ve insanlık onuruyla bağdaşacak minimum fiyat belirlenmelidir.
- Taban fiyat net olarak açıklanmalıdır. Bu fiyattan yapılacak vergi, toplumsal güvenlik ve gibisi kesintiler net meblağın üzerine ek edilmeli ve yıl boyunca minimum fiyat açıklanan bu net fiyatın altına düşmemelidir. Minimum Geçim İndirimi (AGİ) emekçinin uygar durumuna nazaran ayrıyeten ek edilmelidir.
- Tüm fiyatların minimum fiyata tekabül eden kısmı vergiden muaf olmalıdır. Gelir vergisi tarifesi en az yine değerleme oranında artırılmalıdır. Ayrıyeten, ücretliler için damga vergisi uygulaması kaldırılmalıdır. Taban fiyat sonrası birinci vergi basamağı için uygulanacak oran da yüzde 10 olmalıdır.
- Minimum fiyat, rastgele bir ayırım yapılmadan yeniden ulusal seviyede tek olarak ve yıllık belirlenmelidir. Emekçilerin ortasında nitelik, kıdem, işin mahiyeti üzere ekonomik hedefli değerlendirmelerin tümünden bağımsız olarak ele alınmalıdır.
- Minimum fiyat, ekonomik ölçülerin ötesinde toplumsal bir fiyat olarak kabul edilmeli ve bu özelliği temel alınarak belirlenmelidir.
- Devlet çalışanlar ortasında ayrım yapmamalı, kamuda geçerli en düşük aylık fiyatını taban fiyat belirlenirken de dikkate almalıdır.
Minimum fiyat ile irtibatlı olarak ve günümüz ekonomik şartlarını da dikkate alarak;
- Patronlara sağlanan toplumsal güvenlik prim dayanağının gibisi bir dayanak emekçilere de verilmeli ve personellerin toplumsal güvenlik haklarında bir kayıp yaratmayacak formda emekçi SGK prim hissesi 5 puan düşürülerek bütçeden karşılanmalıdır.
- ‘Sosyal devlet’ prensibi gereği memurlara çalışmayan eş için ödenen ‘aile yardımı’ emekçiler için de uygulamaya konulmalıdır.
- Sendikal örgütlenmenin önündeki maniler kaldırılmalı ve minimum fiyat teşviki yalnızca sendikal örgütlenmenin olduğu iş yerleri için uygulanmalıdır.”
🔴Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun ilk toplantısının 1 Aralık'ta yapılacağını bildirdi.
Sizce, asgari ücret ne kadar olacak❓
— Haberler.com (@Haberler) November 25, 2021
AA / Özcan Yıldırım – İktisat Haberleri
Haberler.com